Bitcoin - Nguồn gốc, lịch sử, triển vọng phát triển và tương lai

Khái niệm ứng dụng tiền điện tử như một hệ thống thanh toán điện tử phi tập trung đã được hình thành từ những năm 90 của thế kỷ trước. Năm 1998, Wei Dai, một lập trình viên tốt nghiệp từ Đại học Washington đã xuất bản một bài luận trình bày ý tưởng về một lại tiền kỹ thuật số b-money.

Khái niệm về đồng tiền này được mô tả là "một dự án được thiết kế cho một nhóm người dùng ẩn danh, dựa trên cơ chế thế toán không thể theo dõi và thực thi hợp đồng giữa những người dùng mà không cần sự hỗ trợ của các trung gian bên ngoài", tương tự với cơ chế của Bitcoin. Với những người quan tâm đến điện tử, ắt hẳn một trong những câu hỏi đầu tiên được đặt ra chính là về nguồn gốc của Bitcoin cũng như lịch sử và triển vọng tương lai của đồng tiền "vua mã hóa". Tất cả câu trả lời cho những thắc mắc trên sẽ được tìm thấy trong bài viết này. 

Nguồn gốc của Bitcoin

"Quá trình giao dịch thương mại trên Internet hầu hết đều chỉ dựa vào các tổ chính tài chính, với vai trò là bên thứ ba đáng tin cậy, để xử lý các khoản thanh toán điện tử. Tuy hệ thống xử lý khá tốt hầu hết các giao dịch, nó vẫn tồn tại những điểm yếu cố hữu của mô hình tín nhiệm" - đây là lời mở đầu trong cuốn sách trắng "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System", được viết bởi người được xem là "cha đẻ của Bitcoin", Satoshi Nakamoto. Trong chưa đầy 10 trang giấy, Satoshi đã trình bày ý tưởng về việc tạo ra một mạng phi tập trung dựa trên thuật toán bằng chứng công việc (proof-of-work) trên máy tính cá nhân của người dùng. Bản tuyên ngôn, được xuất bản vào ngày 31 tháng 10 năm 2008, không chỉ đặt nền móng cho một hệ thống thanh toán phi tập trung mà còn là một giải pháp thay thế thị trường vốn truyền thống trị giá hơn 2,7 nghìn tỷ USD (tính đến cuối tháng 10 năm 2021). Vai trò quan trọng của sự tín nhiệm đối với các đồng tiền pháp định (tiền fiat) đã được quan sát thấy chỉ vài năm sau khi Satoshi phát hành cuốn sách của mình. 

Lịch sử hình thành Bitcoin

Vào tháng 1 năm 2009, ngay sau khi khối (block) đầu tiên được khai thác, mạng Bitcoin đã bắt đầu đi vào hoạt động. Khối có giá trị 50 BTC, hay được biết đến là khối gốc (genesis block), đã được chính Satoshi Nakamoto khai thác. BTC client, ứng dụng được phân phối vào thời điểm lúc đó theo giấy phép nguồn mở (open source licence), cho phép nhiều người dùng tham gia vào mạng lưới và cùng nhau xây dựng chuỗi khối Bitcoin (Bitcoin blockchain). Đó cũng là thời điểm họ phải đối mặt với vấn đề lớn đầu tư - làm thế nào để định giá đồng tiền điện tử mới? 

Mặc dù giao dịch đầu tiên đã diễn ra vào tháng 1, nhưng phải đến tháng 10 năm 2009, tỷ giá hối đoái đầu tiên của Bitcoin trong thực tế mới được xác định. Với giá trị lúc bấy giờ chính xác là 1 USD cho 1309 BTC. Tính đến cuối tháng 10 năm 2021, lượng Bitcoin này có giá trị hơn 81 triệu USD! Có thể thấy, những người sở hữu Bitcoin đầu tiên có tỷ lệ lợi nhuận cực kỳ cao. Đây cũng là một trải nghiệm khó quên của Laszlo Hanyecz, người đầu tiên trên thế giới sử dụng đồng Bitcoin để thanh toán. Vào ngày 22 tháng 5 năm 2010, lập trình viên này đã dùng 10,000 BTC để trả cho hai chiếc bánh pizza.

Trước đó ít lâu, vào tháng 2 năm 2010, một cổng thông tin dùng để mua Bitcoin đã được tạo ra với tên gọi là Bitcoin Market bởi một người dùng trên cùng diễn đàn nơi Laszlo Hanyecz kể về giao dịch của mình. Tuy nhiên, nền tảng này đã không thể thu hút số đông người dùng và cuối cùng buộc phải dừng hoạt động vào giữa năm 2011 sau khi chấm dứt mối quan hệ hợp tác giữa Bitcoin Market và PayPal - công ty trung gian cho các giao dịch mua đồng Bitcoin. 

Mt. Gox, được tạo ra bởi Jed McCaleb, là một nền tảng khác được đón nhận nhiều hơn. Ngoài việc cho phép người dùng mua BTC, Mt. Gox được biết đến bởi việc duy trì tỷ giá hối đoái ổn định và cung cấp thông tin về các mức giá cao và thấp nhất trong ngày củaBitcoin, cùng với khối lượng giao dịch hàng ngày. Nhiều người còn xem Mt. Gox như một nền tảng giao dịch Bitcoin đầu tiên. Vào ngày 6 tháng 3 năm 2011, McCaleb đã bán nền tảng này cho Mark Karpeles, người đưa Mt. Gox lên vị trí sàn giao dịch Bitcoin lớn thứ hai trên Internet trong nhiều năm. 

Trong khoảng thời gian đó, nhiều đối thủ của Mt.Fox cũng bắt đầu xuất hiện. Ngày 27 tháng 3, Britcoin, với mục đích mua BTC bằng bảng Anh, đã được tạo ra. Bốn ngày sau đó, Bitcoin Brazil cũng được ra mắt với mục đích cho phép cư dân ở quốc gia lớn nhất Nam Mỹ tự do giao dịch Bitcoin. Vào đầu tháng 4 năm 2011, BitMarket.eu cũng đã ra mắt với tính năng mua Bitcoin bằng đồng Euro. Tháng 7 cùng năm, cổng thông tin WikiLeaks, theo sau là các tổ chức và hiệp hội, bắt đầu chấp nhận khoản đóng góp bằng đồng Bitcoin. Vào thời điểm đó, vốn hóa Bitcoin đã vượt mức 1 triệu USD và Slush's Pool, mỏ đào Bitcoin đầu tiên, đã đạt công suất 10,000 Mhash/giây. Đồng thời, tính đến cuối tháng 1 năm 2011, 25% trong tổng số Bitcoin đã được khai thác và loại tài sản mới này bắt đầu thu hút sự quan tâm của giới truyền thông. Tuy nhiên, sau khi đạt mức đỉnh 32 USD, giá Bitcoin đã sụt giảm và kết thúc năm 2011 với mức giá gần 5 USD. Sau cú trượt dài này, thị trường Bitcoin đã trải qua các đợt điều chỉnh 80-90% từ mức đỉnh lúc đó trong vài năm tiếp theo.

Triển vọng phát triển

Vào tháng 2 năm 2013, Coinbase thông báo số Bitcoin trị giá hàng triệu USD đã được bán sạch chỉ trong vòng một tháng. Ngay từ cuối tháng 3, vốn hóa BTC đã vượt mức 1 tỷ USD. Đồng thời, biểu đồ của đồng tiền điện tử này cũng cho thấy một mô hình tăng trưởng gần như thẳng đứng theo thời gian.

Cùng năm đó, vào ngày 10 tháng 4, Bitcoin thiết lập mức cao nhất trong lịch sử là 266 USD, đánh dấu sự kết thúc của thị trường tăng giá thứ hai. Sau đó, với mức giảm hơn 80% chỉ trong sáu ngày, nhiều người đã dự đoán về sự sụp đổ của "đứa con" do Satoshi tạo ra. Tuy nhiên, đồng tiền kỹ thuật số này đã một lần nữa chứng minh vị thế của mình với hàng loạt các ứng dụng dựa trên Bitcoin ngày càng tăng. 

Sau khi các nhà chức trách Đức công nhận Bitcoin là một phương tiện thanh toán cá nhân chính thức vào tháng 9 năm 2013, biểu đồ giá Bitcoin bắt đầu di chuyển với động thái tương tự nửa đầu. Lần này, Bitcoin chỉ mất 8 tuần để thiết lập một mức đỉnh cao nhất thời đại mới tại ngưỡng 1242 USD.

Tuy nhiên, theo một trong những lý thuyết của phân tích kỹ thuật, lịch sử luôn luôn lặp lại và theo sau một đợt tăng giá mạnh sẽ là một đợt lao dốc lớn. Với những diễn biến này, Bitcoin đã trở nên quen thuộc không chỉ đối với những người đam mê công nghệ mà còn phổ biến với những nhà đầu cơ đang hy vọng giá của nó sẽ tiếp tục tăng cao. 

Nhưng cũng vì tính chất của mình, Bitcoin đã trở thành một chủ đề cực kỳ phổ biến trong giới tội phạm. Vào tháng 10 năm 2013, FBI đã thu giữ khoảng 26 nghìn BTC sau khi bắt giữ người tạo ra Silk Road, trang web nổi tiếng nhất lúc bấy giờ với những giao dịch mua bán bất hợp pháp. Có lẽ cùng vì sự kiện này mà tận đến năm 2017, thị trường mới có thể chứng kiến động thái tăng giá của Bitcoin. Tuy nhiên, điều này cũng không đồng nghĩa rằng lịch sử của Bitcoin đã dừng lại trong khoảng thời gian đó. 

Sự sụp đổ của sàn giao dịch Bitcoin lớn, Mt. Gox, lúc bấy giờ cũng không gây ra tác động tiêu cực đến danh tiếng của Bitcoin. Đầu tháng 2 năm 2014, nền tảng giao dịch này đã tạm dừng các khoản thanh toán và rồi nộp đơn xin phá sản vào ngay cuối tháng. Hóa ra, vụ phá sản là hậu quả của một vụ trộm Bitcoin với quy mô lớn chưa từng có, dẫn đến thiệt hại hơn 744,000 BTC. Vào tháng 9 cùng năm, TeraExchange nhận được sự chấp thuận của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC) để tạo ra sản phẩm OTC đầu tiên dựa trên giá của Bitcoin. Động thái này đã ảnh hưởng đến Bitcoin như thế nào?

Các sản phẩm OTC hay còn gọi là sản phẩm phi tập trung (over-the-counter) được kiểm soát giúp tăng số lượng người đầu tư vào Bitcoin. Cho đến thời điểm đó, Bitcoin được xem là chủ đề của những người đam mê Internet, nhưng trên thực tế, công nghệ của nó đã thu hút sự chú ý của các doanh nghiệp như Dell và Microsoft. Đáng tiếc, việc chấp nhận Bitcoin của thị trường tài chính đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ những đại diện của thị trường. Vào tháng 12 năm 2013, cựu chủ tịch của Fed, Alan Greenspan, đã đưa ra phát biểu về Bitcoin và gọi đồng tiền kỹ thuật số là một "bong bóng đầu cơ". Ngoài ra, Warren Buffet cũng đã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn vào đầu năm 2014 rằng "Bitcoin là một ảo ảnh".

Bỏ ngoài tai những bình luận về mình, việc Bitcoin ngày càng được biết đến rộng rãi với vai trò là một giải pháp thay thế cho đồng tiền định danh đã dần dần đẩy giá lên. Vào tháng 3 năm 2017, giá Bitcoin đã vượt qua giá của một ounce vàng, lúc bấy giờ là 1286 USD. Bitcoin đã thu được niềm tin nhờ vào những thay đổi luật pháp tại nhiều quốc gia. Cũng vào năm 2017, Nhật Bản đã bắt đầu công nhận Bitcoin như một sự thay thế hợp pháp cho tiền tệ của họ. Luật phát được ban hành vào thời điểm này cho phép sở hữu Bitcoin và trao đổi với tiền tệ trong nước hoặc ngoài nước, nhưng không cho phép sử dụng Bitcoin để thanh toán trực tiếp cho hàng hóa cũng như dịch vụ. Với sự tăng giá của BTC, sự quan tâm đến bong bóng mới nổi cũng tăng lên và cùng lúc đó, khối lượng trên các sàn giao dịch tiền điện tử cũng tăng lên. Tuy nhiên vào giữa năm 2017, một đợt chia tách đã diễn ra với chính những người ủng hộ Bitcoin và khỏi chính chuỗi khối của nó. 

Vào ngày 1 tháng 8, mạng lưới đã bị chia tách, dẫn đến việc tạo ra hai loại tiền điện tử riêng biệt - Bitcoin và Bitcoin Cash. Loại thứ hai được đặc trưng bởi kích thước khối lớn hơn (lên đến 8 MB) nhưng sự thay đổi này đã không làm giảm đáng kể sự quan tâm đến Bitcoin. Tính đến cuối tháng 10 năm 2021, Bitcoin Cash chỉ nằm trong nhóm 10 đồng tiền điện tử phổ biến nhất thứ ba xét theo giá trị vốn hóa thị trường - thua xa Bitcoin. 

Bất cấp việc chia tách mạng lưới, Bitcoin vẫn tiếp tục tăng giá và xu hướng đang diễn ra đối với Đợt phát hành tiền điện tử đầu tiên (ICO - Initial Coin Offering) đã đẩy giá của BTC lên khoảng 19,500 USD vào giữa tháng 12 năm 2017. Tuy nhiên, bong bóng một lần nữa đã bị vỡ vào thời điểm vô cùng phấn khích nhờ vào sự kịch tính trong động thái tăng giá của mình và vốn hóa của đồng tiền điện tử này vượt mức 100 tỷ USD. Trong 12 tháng sau đó, giá Bitcoin đã mất gần 85% và kiểm tra mức 3200 USD. Vào năm 2019, dù thị trường đã nỗ lực tấn công các mức đỉnh trước đó nhưng cuối cùng mức tăng đã dừng lại ở mức khoảng 13,000 USD. Chỉ đến năm 2020, thị trường mới chứng kiến một đợt phục hồi tăng giá tiếp theo. 

Tương lai khó đoán

Đầu tháng 7 năm 2020, 21Shares, một doanh nghiệp Ấn Độ, đã bắt đầu báo giá của 7 ETP (sản phẩm giao dịch hoán đổi - Exchange-Traded Products) dựa trên giá Bitcoin trong hệ thống Xetra. Các hợp đồng tương lai và quyền chọn Bitcoin, được CME và CBOE thành lập gần như đồng thời vào tháng 12 năm 2017, đã được giao dịch một cách tích cực vào lúc đó. Song song đó, một cuốn chiến yêu cầu Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) cho phép thành lập một quỹ giao dịch trao đổi Bitcoin (Bitcoin ETF) cũng đang diễn ra. Các hợp đồng tương lai và quyền chọn dựa trên chúng giá Bitcoin lên tới 5 BTC, do đó, những sản phẩm này không phổ biến đối với các nhà đầu tư cá nân có số vốn hạn chế. Cân nhắc đến những điều này, các công ty môi giới hàng đầu đã đưa ra lời đề nghị về Bitcoin CFD, qua đó, giúp tăng mức độ phổ biến của thị trường đối với những người quan tâm hoặc cho những nhà đầu tư có mong muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ.

Trái với mong đợi từ thị trường, SEC đã liên tục bác bỏ các yêu cầu phê duyệt Bitcoin ETF. Vào giữa năm 2018, anh em nhà Winklevoss, nổi tiếng với những khoản đầu tư vào Bitcoin ở thời điểm ban đầu và là người sáng lập ra cổng giao dịch tiền điện tử Gemini, cũng đã nhận phán quyết từ chối về vấn đề này. Tuy nhiên, một quỹ ETF dựa trên hợp đồng tương lai Bitcoin thay vì giá của chính BTC cuối cùng đã được tạo ra. Thị trường đã phải đợi đến tháng 10 năm 2021 để chứng kiến điều này xảy ra. Trong khi đó, thế giới đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 và tạo ra một sự biến động lớn trên thị trường tài chính. Trong khi đại dịch đã gây ra một đợt sụt giảm mạnh đối với các tài sản truyền thống, riêng với Bitcoin, làn sóng dịch đã đẩy giá lên cao và cuối cùng mang đến một mức cao nhất mọi thời đại mới cho đồng tiền này. 

Bitcoin đã kết thúc năm 2019 với mức giá gần 7250 USD và 12 tháng sau đó, giá trị của nó đã đạt gần mức 29,000 USD. Tiếp đó vào giữa tháng 4 năm 2021, Bitcoin xác nhận mức đỉnh ở khoảng 64,000 USD. Sự gia tăng mạnh mẽ xen kẽ với những đợt điều chỉnh nông, không chỉ được thúc đẩy bởi việc ứng dụng công nghệp blockchain trong nền kinh tế thực ngày càng được mở rộng cùng với những kỳ vọng liên quan đến các sản phẩm tài chính mới dựa trên giá Bitcoin, mà còn bởi sự đa dạng hóa rủi ro. 

Thời gian kéo dài của chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo do nhiều ngân hàng trung ương thực hiện cuối cùng đã dẫn đến sự gia tăng lạm phát trên toàn cầu và do đó làm giảm sức mua của tiền. Trong khi đó, với nguồn cung có hạn ở 21 triệu đơn vị, Bitcoin vẫn tiếp tục tăng giá, khiến đồng tiền này trở thành một sự thay thế hấp dẫn cho các tài sản tài chính truyền thống. Cũng vì vậy, ngày càng có nhiều người bắt đầu cảnh báo về bong bóng đầu tư được thúc đẩy bởi kỳ vọng về việc giá Bitcoin sẽ leo cao hơn. Mặc dù đồng tiền điện tử phổ biến nhất đã định giá lại hơn 50% trong nửa đầu năm 2021, nhưng những tháng sau đó đã mang đến một mức đỉnh mới trên biểu đồ tại ngưỡng 66,900 USD. Những diễn biến thú vị nào đang chờ đợi Bitcoin ở tương lai?

Trên thực tế, rất khó để trả lời câu hỏi này. Sử dụng một trong những công cụ phân tích kỹ thuật phổ biến, Fibonacci, mang lại hy vọng cho một đợt kiểm tra mức xung quanh 89,000 USD. Cũng nên lưu ý rằng Bitcoin thường xuyên đưa ra những bất ngờ cho các nhà phân tích. Tuy nhiên, vẫn có thể xác định một số yếu tố đã ảnh hưởng đến giá Bitcoin cho đến nay: 

Ứng dụng của công nghệ blockchain - Nhiều nhà phê bình Bitcoin chỉ ra rằng phần lớn các giao dịch trong blockchain được thực hiện bởi các nhà đầu cơ kỳ vọng xu hướng tăng giá trên biểu đồ BTC. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng công nghệ blockchain được phát triển và sử dụng bởi các tập đoàn lớn như Microsoft, Goldman Sachs, Amazon và Walmart, cùng nhiều doanh nghiệp khác. Công nghệ blockchain không chỉ có tiềm năng đơn giản hóa hoạt động hậu cần mà còn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nhanh chóng và an toán hay thậm chí là cách mạng hóa thương mại điện tử. Sự ra đời của nhiều giải pháp dựa trên blockchain trong nền kinh tế thực có thể thúc đẩy giá trị của Bitcoin, vốn được xem là "vàng kỹ thuật số".

Các quy định - nhiều người tin rằng đợt tăng giá của Bitcoin diễn ra vào năm 2020 và 2021 một phần là nhờ những người tham gia thị trường tài chính kỳ vọng sẽ có nhiều quy định hơn về Bitcoin. Sự ra đời của quỹ ETF dựa trên định giá hợp đồng tương lai Bitcoin đã mở ra con đường cho hàng triệu nhà đầu tư thụ động bổ sung tiền điện tử vào danh mục đầu tư của họ. Việc tiếp tục thiết lập các quy định mới đối với thị trường tiền điện tử có thể tác động tích cực đến niềm tin của các nhà đầu tư đối với Bitcoin và làm tăng giá của đồng tiền điện tử.

Chính sách từ ngân hàng trung ương - thời kỳ chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo được thực hiện bởi nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đã dẫn đến sự gia tăng mức giá trung bình ở nhiều nền kinh tế. Các vấn đề do đại dịch gây ra với chuỗi cung ứng đã tạo thêm áp lực lạm phát, khiến nhiều người tìm kiếm các giải pháp thay thế tiền định danh. Bitcoin được coi là một lựa chọn thích hợp và yếu tố này cũng góp phần thúc đẩy sự tăng giá của BTC giữa bối cảnh lạm phát không có dấu hiệu dừng lại.

Vào tháng 6 năm 2021, El Salvador đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Bitcoin là một tiền tệ hợp pháp. Kể từ đó, cư dân của El Salvador đã có thể sử dụng tiền điện tử để thanh toán hay nhận lương bằng Bitcoin. Quyết định của tổng thống của đất nước Mỹ Latinh nhỏ bé này đã khởi động một cuộc tranh luận sôi nổi giữa những người ủng hộ tiền điện tử về việc liệu chính phủ các nước khác có nên thực hiện các bước đi tương tự hay không. Chắc chắn, cả thế giới sẽ theo dõi chặt chẽ cuộc thử nghiệm kinh tế xã hội độc đáo này. Và hiển nhiên, câu chuyện của Bitcoin vẫn còn rất nhiều chương trước khi đi đến hồi kết và tương lai của đồng tiền điện tử này chắc chắn sẽ ngày càng được quan tâm. 

Xin lưu ý rằng dữ liệu trình bày ở trên đề cập đến hiệu suất trong quá khứ và không phải là chỉ báo đáng tin cậy cho hiệu suất trong tương lai.

XTB cung cấp các sản phẩm phái sinh độc quyền. Giao dịch phái sinh có rủi ro về vốn đầu tư.
Nội dung tài liệu này chỉ được cung cấp mang tính thông tin chung và là tài liệu đào tạo. Bất kỳ ý kiến, phân tích, giá cả hoặc nội dung khác không được xem là tư vấn đầu tư hoặc khuyến nghị được hiểu theo luật pháp của Belize.

Hiệu suất trong quá khứ không nhất thiết chỉ ra kết quả trong tương lai và bất kỳ khách hàng quyết định dựa trên thông tin này đều hoàn toàn tự chịu trách nhiệm. XTB sẽ không nhận trách nhiệm đối với bất kỳ tổn thất hoặc thiệt hại nào, bao gồm nhưng không giới hạn, bất kỳ tổn thất lợi nhuận nào, có thể phát sinh trực tiếp hoặc gián tiếp từ việc sử dụng hoặc phụ thuộc vào thông tin đó. Tất cả các quyết định giao dịch phải luôn dựa trên phán quyết độc lập của bạn.