Jak inwestować oszczędności - praktyczne wskazówki

Oszczędzanie pieniędzy bez wątpienia jest nawykiem, który warto w sobie wyrobić. Jednak w miarę upływu lat, ze względu na inflację nasze oszczędności będą tracić swoją siłę nabywczą. Proces ten będzie postępował w różnym tempie w zależności od okresu czy waluty w której trzymamy nasze oszczędności. Jedno jest jednak pewne - obecna wartość banknotu stuzłotowego jest wyższa, niż wartość tego samego banknotu za np. 10 lat. Jest to szczególnie niekorzystne dla oszczędzających długoterminowo (np. z myślą o emeryturze), ponieważ okres pomiędzy odłożeniem danej kwoty, a jej późniejszym wykorzystaniem (już na emeryturze) może być wielokrotnie dłuższy. W jaki sposób temu przeciwdziałać? 

Jednym z rozwiązań są rynki finansowe. Oferują one wiele możliwości ochrony wartości nabywczej naszych oszczędności, a nawet pozwalają je z czasem pomnożyć. Oczywiście, żadna inwestycja nie gwarantuje dodatniej stopy zwrotu, jednak nie bez przyczyny fundusze emerytalne lokują dużą część środków zebranych od klientów właśnie na rynkach finansowych. Inwestowanie wiąże się z ryzykiem - to prawda, ale poprzez umiejętną jego kontrolę jesteśmy w stanie ograniczyć negatywny efekt inflacji na nasze oszczędności, zyskując przy tym szansę na ich pomnożenie. Rezygnując z podejmowania ryzyka możemy być niemal pewni, że zaoszczędzone przez nas środki będą z czasem tracić na wartości. Pojawia się więc pytanie, jak inwestować oszczędności?

Oszczędzanie a inwestowanie na giełdzie

Źródło: Adobe Stock Photos

Powodów do oszczędzania jest niemal tak dużo jak samych oszczędzających, jednak jeśli mielibyśmy wskazać cechę wspólną, którą kierują się oszczędzający byłby to awersja do ryzyka i zmienności. Kiedy oszczędzamy, zazwyczaj gromadzimy nasze pieniądze w skarbonce, sejfie lub na koncie bankowym. Wartość nominalna zgromadzonych środków pozostaje niezmienna, choć siła nabywcza naszych oszczędności maleje wskutek inflacji, o czym pisaliśmy wyżej. Tymczasem niemal każdy rodzaj inwestycji charakteryzuje się ryzykiem, a rynki finansowe - dużą zmiennością. Ceny akcji spółek giełdowych niejednokrotnie zmieniają się o kilka, kilkanaście, a w skrajnych przypadkach nawet kilkadziesiąt procent w trakcie sesji. 

Warto zauważyć, że przez wielu zmienność jest utożsamiana z ryzykiem, ale w rzeczywistości nie jest to takie oczywiste. Rzeczywiście, w przypadku inwestycji krótkoterminowych zmienność może być postrzegana jako miara ryzyka. Inwestor ma wówczas do czynienia z wyższym prawdopodobieństwem aktywacji zleceń obronnych (zleceń stop loss) lub całkowitą likwidacją pozycji (Margin Stop). Jednak w przypadku inwestowania długoterminowego zmienność przestaje stanowić główny czynnik ryzyka dla inwestora. Inwestor długoterminowy bardziej niż wahaniami cen w trakcie pojedynczej sesji martwić może się np. rosnącym zadłużeniem czy spadkiem zysków spółki, której akcje posiada. Czynniki te nie zawsze wiążą się z wyższą zmiennością cen. Co więcej, zmienność może być również rozpatrywana w aspekcie pozytywnym - ceny akcji mogą przecież dynamicznie rosnąć. Wysoka zmienność to sygnał, że postrzeganie danej spółki przez rynek mocno się zmienia. Warto również pamiętać, że akcje spółek o niższej kapitalizacji zazwyczaj cechują się wyższą zmiennością niż akcje dużych spółek - tzw. “bluechipów”.

Ryzyko można rozpatrywać również pod kątem horyzontu inwestycyjnego. W krótkim terminie niezwykle trudno jest przewidzieć zmiany cen akcji dlatego inwestując krótkoterminowo nie pozostaje nic innego, jak pogodzić się ze zmiennością i dostosować wysokość inwestowanego kapitału w taki sposób, aby inwestycja nie wiązała się z chronicznym stresem i strachem przed stratą. Z drugiej strony, inwestorzy długoterminowi skupiają się na nieustannym “byciu na rynku”, ponieważ jak wynika z danych historycznych, rynki akcji w długim terminie mają tendencję do wzrostu. Oczywiście, historyczne stopy zwrotu nie są żadnym prognostykiem na przyszłość i może zdarzyć się tak, że w danym roku rynek akcji nie przyniesie zysków. Jednak dla inwestora o kilkudziesięcioletnim horyzoncie inwestycyjnym, jeden gorszy rok nie oznacza porażki. 

Poniżej znajduje się lista aktywów, w które można inwestować:

• Akcje
• Fundusze ETF (Exchange Traded Funds)
• Metale szlachetne
• Nieruchomości
• Przedmioty kolekcjonerskie
• Kryptowaluty

Akcje to papiery wartościowe odzwierciedlające prawa majątkowe m.in do udziału w zysku spółki giełdowej. Chociaż są one emitowane przez spółki o różnej kondycji finansowej, wiele z nich radzi sobie dobrze i odnotowuje dodatnie przepływy pieniężne. Z powyższej listy tylko akcje (i pośrednio fundusze ETF, które oferują zdywersyfikowaną ekspozycję na nie) są aktywami, które rzeczywiście "produkują” cokolwiek w gospodarce. Wyjaśnijmy to w skrócie:

• Inwestowanie w nieruchomości, złoto, przedmioty kolekcjonerskie czy kryptowaluty opiera się na przekonaniu, że w przyszłości mogą zostać one sprzedane za cenę wyższą niż cena zakupu. Pod tym względem sytuacja jest bardzo podobna do inwestowania w akcje, ponieważ każdy inwestujący w akcje również chce sprzedać je drożej. Niemniej jednak (co do zasady) nieruchomości, złoto, przedmioty kolekcjonerskie czy kryptowaluty nie wytwarzają żadnej wartości dodanej w gospodarce. 
• Oczywiście, złoto wykorzystane do stworzenia pięknej biżuterii zwiększy swoją wartość, jednak rozpatrując kruszec pod kątem inwestycji - kupując sztabkę złota liczymy wyłącznie na wzrost jej wartości w czasie (lub przynajmniej jej utrzymanie). Akcje spółek giełdowych również mogą być przedmiotem spekulacji - wielu inwestorów kupuje akcje w nadziei, na wzrost ich wyceny. Jednak inwestycję w akcje można postrzegać również przez pryzmat przedsiębiorstwa, które je wyemitowało. Każda spółka ma swoją wartość wewnętrzną (o której pisał m.in. Benjamin Graham, mentor Warrena Buffetta), a na jej wycenę rynkową wpływ mają m.in. przyszłe przepływy pieniężne, które spółka pozyska w zamian za wytworzone dobra lub usługi.
• Spółki giełdowe emitują akcje w celu pozyskania finansowania na swoją działalność. Może ona polegać na produkcji samochodów, wytwarzaniu stali, wydobyciu węgla czy oferowaniu usług doradczych. Każde przedsiębiorstwo co do zasady próbuje zyskać przewagę konkurencyjną w swojej branży, dążąc do maksymalizacji swojej wartości. Niejako “efektem ubocznym” tego dążenia są produkty lub usługi o lepszych właściwościach czy niższej cenie.
• Nabywając akcje spółki giełdowej, akcjonariusz zyskuje prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa (np. poprzez wypłacane dywidendy). Zysk przedsiębiorstwa zależeć będzie m.in. od popytu na towary lub usługi produkowane przez firmę. Cena akcji z kolei zależeć będzie od tego, jak pozytywnie (lub negatywnie) rynek postrzega przyszłość spółki. Na przestrzeni wielu lat opini inwestorów na temat danej spółki może zmieniać się bardzo często - szczególnie w przypadku spółek cyklicznych. Takie spółki, ze względu na swój model biznesowy, mogą radzić sobie bardzo dobrze w czasach prosperity, ale wyraźnie tracą w okresach spowolnienia gospodarczego.

Inwestowanie - 7 kluczowych aspektów

Źródło: Adobe Stock Photos

Oszczędzanie pieniędzy jest znacznie prostsze niż inwestowanie. Co więcej, można precyzyjnie przewidzieć kwotę oszczędności każdego miesiąca. W przypadku inwestycji nie jest to możliwe. Należy pamiętać, że rynek zawsze stara się zdyskontować przyszłość dlatego inwestując w akcje warto starać się być “o krok” przed innymi i wyprzedzać wnioski pozostałych uczestników rynku. Jak więc wyglądają kluczowe aspekty inwestowania?

1. Zacznij od zdobycia odpowiedniej wiedzy i stale ją poszerzaj. Właściwa edukacja jest kluczowa do efektywnego poruszania się po rynkach finansowych. Nie tylko pozwoli ci ona nabrać większej pewności co do oceny bieżącej sytuacji rynkowej lub wyceny konkretnej spółki, ale również zmniejszy ryzyko strat spowodowanych brakiem wiedzy. Wykorzystaj książki o tematyce inwestycyjnej, lub artykuły z naszej kompleksowej bazy wiedzy. Zdobyta wiedza nie zagwarantuje zysków, ale znacząco zwiększy szanse na długoterminowy sukces inwestycyjny.
2. Zaakceptuj zmienność rynku i zachowaj długoterminowe podejście do inwestowania. O ile nie jesteś zarządzającym funduszem inwestycyjnym, nie odpowiadasz przed nikim za ewentualne straty na rynku. Pamiętaj, że są one nieodłączną częścią inwestowania i zdarzają się każdemu. Ważne, abyś inwestując swoje oszczędności utrzymywał długoterminową perspektywę i skupił się przede wszystkim na utrzymaniu ich wartości. Przygotuj się jednak psychicznie na to, że wycena Twoich inwestycji będzie ulegać wahaniom.
3. Inwestuj takie kwoty, abyś czuł się komfortowo z dużą zmiennością wartości swoich inwestycji. Odpowiednie nastawienie psychiczne jest bardzo ważnym elementem inwestowania. Możesz wyciągnąć prawidłowe wnioski i kupić dobre akcje po niskiej cenie, ale jeżeli na rynku pojawi się większa zmienność, a ty zainwestowałeś zbyt dużo, możesz ponieść stratę sprzedając swoje akcje w panice.
4. Stwórz swój własny plan inwestycyjny i regularnie przeznaczaj pewien procent swoich oszczędności na inwestycje. Systematyczność daje najlepsze rezultaty - niezależnie, czy chodzi o sport, czy o oszczędzanie. Inwestując regularnie ściśle określoną kwotę nie tylko wyrobisz w sobie nawyk oszczędzania pieniędzy, ale także zyskasz szansę na pomnożenie swoich oszczędności. Pamiętaj, że nie musisz inwestować (ani nie jest to zalecane) całości swoich oszczędności. Przeznaczenie 10-15% środków, które zamierzasz odłożyć na inwestycje wydaje się być właściwym początkiem.
5. Pozostań cierpliwy. Warren Buffett, znany inwestor giełdowy i jeden z najbogatszych ludzi na świecie, stwierdził niegdyś, że rynek akcyjny jest urządzeniem do transferu pieniędzy z rąk niecierpliwych do cierpliwych. Wycena akcji stale się waha, jednak dysponując odpowiednią wiedzą oraz cierpliwością jesteś w stanie zidentyfikować spółki o wysokim potencjale wzrostu. Są to najczęściej przedsiębiorstwa dobrze zarządzane, działające w perspektywicznych branżach lub korzystające z długoterminowych trendów. Regularne inwestowanie oszczędności w akcje takich spółek może przynieść efekty na przykład w postaci dywidend. Na uwagę zasługuje koncepcja „powrotu do średniej”, która mówi, że w dłuższej perspektywie ceny akcji mają tendencję do powrotu do „średniej” wyceny.
6. Nie daj się kontrolować emocjom. Chciwość i strach to prawdopodobnie dwie najczęściej odczuwane emocje na rynkach finansowych. Staraj się, aby twoje decyzje inwestycyjne były podejmowane w oparciu o fakty i logikę, nie o emocje. Jednocześnie, zaakceptuj fakt, że nigdy nie pozbędziesz się całkowicie emocji. Świadomość tego faktu może pomóc ci w podjęciu lepszych decyzji na rynku.
7. Bądź świadomy ryzyka i odpowiednio nim zarządzaj. Inwestowanie nieodłącznie wiąże się z ryzykiem i musisz być tego faktu świadomy. Dlatego tak ważnym elementem inwestowania swoich oszczędności jest odpowiednia dywersyfikacja. Pozwala ona na minimalizację ryzyka specyficznego, związanego z aktywem w które inwestujesz. Instrumentami, które pomagają w obniżeniu ogólnego poziomu ryzyka inwestycji są fundusze ETF, które zapewniają ekspozycję na portfel złożony często z akcji setek różnych spółek (np. ETF na indeks S&P 500). Dzięki ETF, wynik twoich inwestycji nie będzie uzależniony od losu jednej lub kilku spółek, ale od ogólnego trendu rynkowego.

Inwestowanie pasywne - zalety i wady podejścia

Źródło: Adobe Stock Photos

Oczywiście, inwestowanie krótkoterminowe czy spekulacja również posiadają swoje zalety i wady. Inwestując swoje oszczędności lepiej jest jednak skupić się na długoterminowym, pasywnym podejściu do rynku. Jakie są wady i zalety inwestowania pasywnego?

Zalety

• Względna prostota podejścia (strategia “kup i trzymaj”)
• Dywersyfikacja inwestycji
• Niska bariera wejścia, niskie opłaty oraz wysoka płynność
• Ryzyko strat w przypadku długoterminowego horyzontu inwestycyjnego może być niższe niż w przypadku krótkoterminowej spekulacji
• Możliwość przeprowadzenia optymalizacji podatkowej
• Daje inwestorom szansę na partycypowanie w długoterminowym trendzie dyktowanym zmianami gospodarczymi
• Podejście to jest odpowiednie zarówno dla początkujących jak i doświadczonych inwestorów

Wady

• Zmienność inwestycji może być wysoka, zwłaszcza w okresach paniki na rynku
• Krótkoterminowe wzrosty na rynku w niewielkim stopniu wpływają na ostateczną stopę zwrotu
• Krachy rynkowe oraz okresy bessy mogą stanowić źródła stresu
• Istnieje ryzyko zakupu niewłaściwych lub przewartościowanych akcji
• Stopa zwrotu z inwestycji narażona jest na wiele zdarzeń losowych
• Uzyskanie bardzo wysokiej stopy zwrotu choć prawdopodobne, może zająć dużo czasu
• Pasywne podejście do rynku nie jest najlepszą formą inwestowania dla niecierpliwych osób

Inwestowanie - najważniejsze pojęcia 

Źródło: Adobe Stock Photos

Aby skutecznie poruszać się na rynkach finansowych warto zapoznać się ze specyficznymi pojęciami wykorzystywanymi przez inwestorów. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:

Stosunek zysku do ryzyka

Stosunek zysku do ryzyka to miara pozwalająca określić atrakcyjność danej inwestycji, która wykorzystywana jest do optymlizacji oraz pomiaru efektywności strategii inwestycyjnej. Przyjmuje się, że stosunek zysku do ryzyka powinien wynosić minimum 2:1, jednak im ta proporcja jest wyższa, tym lepiej. 

Mówiąc prosto, stosunek zysku do ryzyka oznacza potencjalny zysk na każdą ryzykowną złotówkę. Aby lepiej zobrazować ten koncept posłużmy się przykładem: inwestycja o stosunku zysku do ryzyka na poziomie 3:1 oznacza, że inwestor ryzykując 1000 PLN spodziewa się zysku na poziomie 3000 PLN. 

Oczywiście należy pamiętać, że stosunek zysku do ryzyka nie jest miarą o charakterze predykcyjnym - jego ostateczna wartość możliwa jest do obliczenia dopiero po zamknięciu pozycji. Niemniej jednak, inwestorzy (bazując m.in. na analizie technicznej) często wykorzystują potencjalną wartość tej miary do identyfikacji najbardziej obiecujących okazji inwestycyjnych.

W trakcie poprzednich recesji rentowności 10-letnich amerykańskich obligacji skarbowych spadały. Rynek akcji (tutaj przykłąd indeksu S&P 500) również pogłębiał spadki podczas spowolnienia w amerykańskiej gospodarce. Aktywa o stałym dochodzie nie są szczególnie atrakcyjne, gdy gospodarka znacznie zwalnia, ze względu na spadek poziomu stóp procentowych ukierunkowany na ratowanie gospodarki. Jednocześnie, gdy sytuacja w gospodarce się poprawia, stopy zwrotu z akcji zazwyczaj przewyższają rentowności instrumentów o stałym dochodzie. Kluczowym wnioskiem jest to, że instrumenty o stałym dochodzie, takie jak amerykańskie obligacje skarbowe, nie zawsze są najlepszym wyborem, choć w momentach wysokiej inflacji, gdy polityka banku centralnego jest bardziej rygorystyczna, mogą zapewnić inwestorom satysfakcjonujące zwroty. Celem inwestowania jest osiągnięcie satysfakcjonującej stopy zwrotu (im wyższej, tym inwestycja cechować się będzie wyższym ryzykiem). Tymczasem celem aktywów o stałym dochodzie jest utrzymanie siły nabywczej pieniądza w czasie, przy bardzo małym ryzyku niepowodzenia. Pamiętaj, że wyniki osiągnięte w przeszłości nie stanowią pewnego wskaźnika na przyszłość. Źródło: Dział Analiz XTB, Bloomberg Finance LP

Dywersyfikacja

Dywersyfikacja to nic innego jak podział swojego portfela inwestycyjnego w taki sposób, by różne części portfela charakteryzowały się różnym poziomem ryzyka. Dywersyfikacja ma na celu minimalizację ryzyka specyficznego inwestycji (a więc zależnego od danego aktywa), jednak nie eliminuje ryzyka sytematycznego (związanego z całym rynkiem). Dywersyfikując swój portfel inwestycyjny poprzez inwestycję w akcje wielu spółek z różnych branż minimalizujesz ryzyko utraty całości kapitału (oszczędności) za sprawą bankructwa pojedynczej spółki. Jednocześnie, dywersyfikacja nie chroni cię w pełni np. przed skutkami zmiany poziomu stóp procentowych przez bank centralny, czy recesją w gospodarce. 

Alokacja aktywów

Alokacja aktywów to proces rozdzielania środków przeznaczonych na inwestycję na różne klasy aktywów w celu osiągnięcia idealnej równowagi między ryzykiem a potencjalnymi zyskami. Niektóre klasy aktywów, które mogą pomóc zdywersyfikować portfel i zmaksymalizować potencjał zwrotu, obejmują

• Akcje i oparte o nie fundusze ETF
• Instrumenty o stałym dochodzie
• Ekwiwalenty środków pieniężnych

Dywersyfikacja ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia ogólnego poziomu ryzyka naszych inwestycji oraz zapewnienia odporności portfela, nawet podczas spadków na rynku. Starannie rozważając swoje cele inwestycyjne, tolerancję ryzyka i różne dostępne klasy aktywów, możesz stworzyć plan alokacji aktywów dostosowany do Twoich unikalnych potrzeb.

Rebalancing

Rebalancing można porównać do “konserwacji” naszego portfolio. Proces ten pozwala bowiem na przywrócenie pierwotnej kompozycji portfela inwestycyjnego, co jest szczególnie ważne w przypadku inwestorów długoterminowych. 

Rebalancing polega na okresowym dostosowaniu alokacji aktywów poprzez zakup lub sprzedaż niektórych części portfela inwestycyjnego. Wartość naszych inwestycji stale fluktuuje, przez co po jakimś czasie może okazać się, że waga spółki X w naszym portfelu znacząco odbiega od wartości optymalnej. Dzięki sprzedaży części akcji spółki X, możemy przywrócić jej pierwotną wagę w całości portfolio, co jest kluczowym elementem właściwej dywersyfikacji naszych inwestycji. 

Timing rynku

Timing rynku jest jak próba złapania spadającego noża - jest trudny i zazwyczaj kończy się niepowodzeniem. Zwłaszcza jeśli poziom naszej wiedzy rynkowej jest dość niski oraz nie posiadamy zbyt dużego doświadczenia na rynku. Timing rynku odnosi się do zdolności “wyczucia rynku” czyli umiejętności przewidywania krótkoterminowych ruchów ceny danego aktywa. Podejmowanie decyzji o kupnie lub sprzedaży w oparciu o timing rynku jest ryzykowne, jednak może przynieść wysoką stopę zwrotu. W przypadku braku odpowiedniej wiedzy rynkowej oraz doświadczenia lepiej jest skupić się na inwestowaniu długoterminowym.

Wybierz IKE najlepsze dla Twojej emerytury

Inwestuj w ponad 5000 akcji i ETF-ów z Europy oraz USA i zyskaj możliwość zwolnienia z 19% podatku od zysków kapitałowych.

Dowiedz się więcej