Czym jest płynność finansowa i płynność inwestycji?

Poznaj kluczową rolę płynności na rynkach finansowych i w działalności biznesowej. Dowiedz się, w jaki sposób łatwość wymiany aktywów na gotówkę może wpływać na strategie inwestycyjne i zapewnić stabilność działalności. W tym artykule omawiamy korzyści, ryzyko i najważniejsze informacje dotyczące roli płynności w globalnej działalności biznesowej i operacjach finansowych.

Kluczowe wnioski

• Płynność inwestycji pozwala określić jak łatwo można kupić lub sprzedać aktywa na rynku bez znacznego wpływu na ich cenę. Istnieje również pojęcie płynności związanej z polityką banków centralnych, które ma jeszcze głębsze znaczenie.
• Wysoka płynność oznacza, że aktywa można szybko zamienić na gotówkę przy minimalnym wpływie na ich cenę, natomiast niska płynność oznacza, że sprzedaż aktywów trwa dłużej i może mieć wpływ na ich cenę.
• Zalety wysokiej płynności to m.in. łatwość transakcji, niższe koszty transakcyjne oraz większa stabilność cen.
• Wady wysokiej płynności to m.in. potencjalnie niższy zwrot w porównaniu z mniej płynnymi inwestycjami oraz większa podatność na krótkoterminowe wahania rynku.

Czym jest płynność finansowa i płynność inwestycji?

Płynność inwestycji oraz płynność finansowa odnoszą się do tego, jak łatwo można zamienić aktywa na gotówkę bez większego wpływu na ich cenę. Płynność odgrywa więc kluczową rolę zarówno w sprawnym funkcjonowaniu rynków finansowych, jak i efektywności operacyjnej przedsiębiorstw. Płynność można rozważać na dwóch płaszczyznach:

1. Płynność inwestycji: odnosi się do możliwości szybkiego kupna lub sprzedaży aktywów na rynku bez powodowania drastycznych zmian ich ceny. Rynki o wysokiej płynności, takie jak rynki obligacji skarbowych czy akcji spółek o dużej kapitalizacji, umożliwiają przeprowadzanie szybkich transakcji przy minimalnym wpływie na cenę aktywa. Z kolei na rynkach niepłynnych, takich jak rynek nieruchomości lub rynek akcji o niskim wolumenie obrotu, szybkie kupno lub sprzedaż aktywów może wymagać więcej czasu lub wiązać się z koniecznością ustępstw cenowych w celu realizacji transakcji.
2. Płynność finansowa: odnosi się do zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań finansowych przy użyciu dostępnych aktywów. Obejmuje to posiadanie wystarczającej ilości gotówki lub łatwo zamiennych aktywów na pokrycie kosztów operacyjnych. Płynność finansowa jest jednym z elementów oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w trakcie analizy fundamentalnej, bowiem bezpośrednio wpływa na jego kondycję finansową oraz zdolność do generowania przychodów. 

Wady i zalety wysokiej płynności

Rola banków centralnych w kreowaniu płynności

Na płynność rynków finansowych oraz przedsiębiorstw duży wpływ mają poziom stóp procentowych oraz polityka banków centralnych. Poprzez odpowiednie działania w ramach swojego mandatu, banki centralne odgrywają kluczową rolę w określaniu płynności na rynkach finansowych poprzez kontrolę podaży pieniądza. Ilość pieniądza w obiegu ma ogromne znaczenie nie tylko dla działalności biznesowej przedsiębiorstw, ale również sentyment inwestorów wobec rynków finansowych oraz różnych klas aktywów. Poniżej przybliżamy w jaki sposób banki centralne mogą wpływać na poziom płynności na rynku. 

Polityka banków centralnych i stopy procentowe

Banki centralne, takie jak Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed), Europejski Bank Centralny (EBC), czy Narodowy Bank Polski (NBP) wykorzystują stopy procentowe jako podstawowe narzędzie zarządzania stabilnością gospodarczą oraz tempem wzrostu gospodarczego. Oto, w jaki sposób wpływają one na płynność:

Ustalanie poziomu stóp procentowych: Banki centralne ustalają podstawowe stopy procentowe, takie jak stopa referencyjna na podstawie której przeprowadzane są operacje otwartego rynku, czy stopa depozytowa określająca oprocentowanie kredytów overnight udzielanych sobie nawzajem przez banki. Stopa referencyjna stanowi podstawę dla innych stóp procentowych w gospodarce, w tym stóp procentowych kredytów, kredytów hipotecznych i rachunków oszczędnościowych.

Narzędzia polityki pieniężnej:

• Operacje otwartego rynku (OMO): Banki centralne przeprowadzają operacje otwartego rynku, kupując lub sprzedając rządowe papiery wartościowe na otwartym rynku. Kupno papierów wartościowych powoduje zasilenie systemu bankowego w pieniądze, zwiększając tym samym płynność na rynku, natomiast sprzedaż papierów wartościowych powoduje wycofanie pieniędzy z rynku, zmniejszając płynność.
• Stopa redyskontowa: Jest to stopa procentowa naliczana przez banki centralne bankom komercyjnym za udzielenie krótkoterminowej pożyczki. Obniżenie stopy redyskontowej sprawia, że pożyczki są tańsze dla banków, co zwiększa płynność na rynku finansowym, natomiast jej podwyższenie zwiększa koszt takiej pożyczki, co zmniejsza płynność na rynku.
• Rezerwy obowiązkowe: Banki centralne ustalają minimalny poziom rezerw, które każdy bank musi utrzymywać. Obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych uwalnia środki, które banki mogą przeznaczyć na kredyty, zwiększając tym samym płynność na rynku. Podwyższenie rezerw zmniejsza z kolei ilość środków, które można przeznaczyć na udzielenie nowych kredytów, co zmniejsza poziom płynności na rynku.

Luzowanie ilościowe (QE): W okresach spowolnienia gospodarczego banki centralne mogą wdrożyć rozwiązanie nazwane luzowaniem ilościowym. Sprowadza się ono do tego, że bank centralny skupuje na otwartym rynku długoterminowe papiery wartościowe, co zwiększenia podaż pieniądza i zachęca bank komercyjne do udzielania nowych kredytów oraz przyczynia się do wzrostu poziomu inwestycji w gospodarce.

Zacieśnianie ilościowe (QT): Jest to proces odwrotny do luzowania ilościowego (QE) i polega on na zmniejszeniu przez banki centralne ilości pieniądza w gospodarce poprzez sprzedaż aktywów nabytych wcześniej w ramach QE lub poprzez dopuszczenie ich do zapadalności bez reinwestowania dochodów z tych aktywów.

Wpływ poziomu stóp procentowych na płynność

Stopy procentowe mają bezpośredni wpływ na płynność (zarówno płynność inwestycji na rynku finansowym jak i płynność finansową przedsiębiorstw) w następujący sposób:

1. Koszt kredytu: Niższy poziom stóp procentowych zmniejsza koszt kredytu dla osób fizycznych i przedsiębiorstw. Zachęca to do wydawania pieniędzy i inwestowania, zwiększając przepływ pieniądza w gospodarce co poprawia poziom płynności.
2. Zachęta do oszczędzania: Wyższy poziom stóp procentowych zapewnia wyższy zwrot z oszczędności, zachęcając ludzi do oszczędzania. Może to zmniejszyć płynność na rynku, ponieważ więcej pieniędzy jest przechowywanych w bankach zamiast krążyć w gospodarce.
3. Decyzje inwestycyjne: Kiedy stopy procentowe są niskie, inwestorzy mogą poszukiwać wyższych stóp zwrotu na rynku akcji, zwiększając tym samym swoje zaangażowanie w ten sektor rynku oraz doprowadzając do ogólnego wzrostu płynności. Z drugiej strony, wysokie stopy procentowe mogą prowadzić do zmniejszenia apetytu inwestorów na bardziej ryzykowne aktywa, zmniejszając poziom aktywności inwestycyjnej oraz płynność rynku.
4. Wydatki konsumentów i przedsiębiorstw: Niskie stopy procentowe sprawiają, że finansowanie dużych zakupów, takich jak domy i samochody, oraz ekspansja działalności gospodarczej są tańsze. Stymuluje to aktywność gospodarczą i ogólną płynność na rynku. Wysokie stopy procentowe mogą wywierać odwrotny skutek, ograniczając wydatki i zmniejszając płynność.

Banki centralne i zarządzanie płynnością

Banki centralne dążą do zrównoważenia wzrostu gospodarczego, poziomu inflacji i zatrudnienia poprzez prowadzenie właściwej polityki monetarnej. Oto, w jaki sposób banki zarządzają płynnością:

1. Kontrola inflacji: Poprzez dostosowywanie stóp procentowych banki centralne kontrolują poziom inflacji. Wysoka inflacja zazwyczaj prowadzi do podwyższenia stóp procentowych w celu schłodzenia gospodarki, co zmniejsza płynność na rynkach. Z drugiej strony, niska inflacja może być powodem do obniżenia stóp procentowych w celu stymulacji wydatków i inwestycji, co zwiększy poziom płynności.
2. Stabilność gospodarcza: W okresach spowolnienia gospodarczego banki centralne mogą obniżać stopy procentowe i wdrażać działania takie jak luzowanie ilościowe w celu zwiększenia płynności, wsparcia akcji kredytowej i stymulowania wzrostu gospodarczego. W okresach szybkiego wzrostu mogą z kolei podnosić stopy procentowe, w celu zapobieżenia przegrzania gospodarki i kontroli inflacji, zmniejszając tym samym płynność rynkową.
3. Zarządzanie kryzysowe: W czasach kryzysów finansowych banki centralne podejmują działania mające na celu zapewnienie wystarczającej płynności w systemie finansowym. Może to obejmować obniżenie stóp procentowych, przeprowadzenie operacji otwartego rynku oraz udzielenie bankom awaryjnych instrumentów kredytowych, aby zapewnić im możliwość wywiązania się ze zobowiązań i kontynuowania działalności kredytowej.

Podaż pieniądza

Jak wspomnieliśmy wcześniej, płynność ma kluczowy wpływ na możliwość zakupu lub sprzedaży danego aktywa na rynku bez znacznego wpływu na jego cenę. Odpowiednia płynność to kluczowy aspekt stabilności finansowej i wzrostu gospodarczego. Jednym z podstawowych elementów wpływających na poziom płynności na rynku jest podaż pieniądza, która jest podzielona na różne miary: M1, M2, a czasem również M3.

Podaż M1: M1 obejmuje najbardziej płynne formy pieniądza. Na ten agregat składają się:

• Gotówka w obiegu (monety i banknoty)
• Depozyty na żądanie (rachunki bieżące)
• Inne depozyty na żądanie

M1 reprezentuje pieniądze, które są łatwo dostępne i jest bezpośrednim wskaźnikiem środków dostępnych do wydania.

Podaż M2: M2 jest szerszym miernikiem podaży pieniądza, obejmującym wszystkie elementy M1 oraz:

• Rachunki oszczędnościowe
• Depozyty terminowe (takie jak certyfikaty depozytowe) o terminie zwrotu do 2 lat
• Rachunki depozytowe rynku pieniężnego dla osób fizycznych

M2 obejmuje środki mniej płynne niż środki w M1, ale nadal możliwe do szybkiej zamiany na gotówkę lub depozyty czekowe. Jest to bardziej kompleksowa miara, odzwierciedlająca pieniądze dostępne do oszczędzania i inwestowania.

Podaż M3: Chociaż obecnie rzadziej stosowana, M3 obejmuje wszystkie składniki M2 oraz:

• Duże depozyty terminowe
• Instytucjonalne fundusze rynku pieniężnego
• Krótkoterminowe umowy odkupu
• Inne większe aktywa płynne

M3 zapewnia najbardziej kompleksowy obraz podaży pieniądza, chociaż niektóre banki centralne podają go rzadziej.

Znaczenie podaży pieniądza dla płynności rynkowej

Podaż pieniądza odgrywa kluczową rolę w określaniu poziomu płynności rynkowej z kilku powodów:

1. Stabilność gospodarcza: Banki centralne zarządzają podażą pieniądza w celu kontrolowania poziomu inflacji oraz stabilizacji gospodarki. Odpowiednia podaż pieniądza zapewnia przedsiębiorstwom i konsumentom płynność niezbędną do przeprowadzania codziennych transakcji, wspierania wzrostu gospodarczego i łagodzenia skutków spowolnienia gospodarczego.
2. Inwestycje i wydatki: Wzrost podaży pieniądza zazwyczaj powoduje obniżenie stóp procentowych, co sprawia, że kredyty stają się tańsze. Zachęca to zarówno przedsiębiorstwa do inwestowania, jak i konsumentów do wydawania pieniędzy, co pobudza aktywność gospodarczą. Z drugiej strony, zmniejszenie podaży pieniądza może pomóc w ochłodzeniu przegrzanej gospodarki.
3. Globalny handel i przepływy kapitałowe: Stabilna i przewidywalna podaż pieniądza wspiera handel międzynarodowy oraz inwestycje. Wysoka płynność finansowa ułatwia transakcje transgraniczne, wzmacniając globalną integrację gospodarczą.
4. Stabilność rynków finansowych: Odpowiednia płynność na rynkach finansowych zapewnia płynny obrót aktywami, minimalizując ryzyko gwałtownych wahań cen. Stabilność ta ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zaufania inwestorów i wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego.

Podsumowując, różne miary podaży pieniądza — M1, M2 i M3 — odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu płynności. Dzięki zrozumieniu tych miar i odpowiedniemu zarządzaniu nimi banki centralne mogą wspierać stabilność gospodarczą, zachęcać do inwestycji i utrzymywać sprawne funkcjonowanie krajowych rynków finansowych.

Spadek podaży pieniądza M1, M2 i M3

• Zmniejszona płynność:
  • Spadek M1: Wskazuje na spadek najbardziej płynnych form pieniądza, takich jak gotówka i depozyty na żądanie. Może to prowadzić do zmniejszenia zdolności wydatkowej konsumentów i przedsiębiorstw, ponieważ gotówka staje się mniej dostępna.
  • Spadek M2 i M3: Sugeruje szerszy spadek płynności, obejmujący oszczędności i depozyty terminowe. Może to oznaczać, że ludzie oszczędzają mniej lub wycofują swoje oszczędności, potencjalnie z powodu braku zaufania do gospodarki lub pojawienia się lepszych możliwości inwestycyjnych gdzie indziej.
• Spowolnienie gospodarcze:
  • Spadek podaży pieniądza może prowadzić do wzrostu rynkowych stóp procentowych, ponieważ banki mają mniej kapitału do pożyczenia. Wyższe koszty kredytów mogą ograniczyć inwestycje przedsiębiorstw i wydatki konsumentów, spowalniając wzrost gospodarczy.
• Presja deflacyjna:
  • Zmniejszenie podaży pieniądza może prowadzić do deflacji, czyli wzrostu wartości pieniądza przy spadku cen towarów i usług. Chociaż wydaje się to korzystne, deflacja może zaszkodzić wzrostowi gospodarczemu, ponieważ konsumenci odkładają zakupy w oczekiwaniu na niższe ceny, a przedsiębiorstwa odnotowują spadek przychodów.
• Zacieśnienie polityki pieniężnej:
  • Banki centralne mogą celowo zmniejszyć podaż pieniądza poprzez zacieśnienie polityki pieniężnej w celu zwalczania inflacji. Może to ustabilizować przegrzaną gospodarkę, ale może również spowodować recesję, jeśli zmiany nie zostaną wprowadzone ostrożnie.

Wzrost podaży pieniądza M1, M2 i M3

• Zwiększona płynność:
  • Wzrost M1: Wskazuje na wzrost najbardziej płynnych form pieniądza. Więcej gotówki i depozytów na żądanie oznacza, że konsumenci i przedsiębiorstwa mają więcej środków dostępnych na transakcje, co pobudza wydatki i aktywność gospodarczą.
  • Wzrost M2 i M3: Odzwierciedla szerszy wzrost płynności i może wskazywać na większe zaufanie do gospodarki, dzięki czemu dostępnych jest więcej środków na inwestycje i kredyty.
• Wzrost gospodarczy:
  • Wzrost podaży pieniądza często prowadzi do obniżenia rynkowych stóp procentowych, ponieważ banki mają więcej kapitału do udzielania kredytów. Niższe koszty kredytów mogą stymulować inwestycje przedsiębiorstw i wydatki konsumentów, sprzyjając tym samym wzrostowi gospodarczemu.
• Presja inflacyjna:
  • Wzrost podaży pieniądza może prowadzić do inflacji, czyli spadku wartości pieniądza i wzrostu cen towarów i usług. Umiarkowana inflacja jest zjawiskiem normalnym w gospodarce rozwijającej się, jednak nadmierna inflacja może osłabiać siłę nabywczą i oszczędności.
• Polityka pieniężna:
  • Banki centralne mogą zwiększyć podaż pieniądza poprzez złagodzenie warunków monetarnych w celu stymulowania wzrostu gospodarczego, zwłaszcza w okresie recesji. Może to obejmować obniżenie stóp procentowych lub luzowanie ilościowe w celu zwiększenia ilości pieniądza w obiegu w gospodarce.

Wnioski

• Spadek podaży M1/M2/M3: Wskazuje na zmniejszenie płynności, potencjalne spowolnienie gospodarcze, presję deflacyjną i możliwe zaostrzenie polityki pieniężnej.
• Wzrost podaży M1/M2/M3: Wskazuje na zwiększenie płynności, potencjalny wzrost gospodarczy, presję inflacyjną i możliwe złagodzenie polityki pieniężnej.

Zrozumienie tej dynamiki pomaga przedsiębiorstwom i inwestorom w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji, które pozwolą im skutecznie poruszać się w zmieniających się warunkach gospodarczych.

Przykład praktyczny

Globalny kryzys finansowy z lat 2007–2009: Podczas globalnego kryzysu finansowego banki centralne na całym świecie, w szczególności Rezerwa Federalna, podjęły bezprecedensowe kroki w celu zwiększenia płynności rynkowej:

• Fed obniżył stopę funduszy federalnych do poziomu bliskiego zeru.
• Wdrożył wiele rund luzowania ilościowego, kupując duże ilości rządowych papierów wartościowych oraz papierów wartościowych zabezpieczonych hipoteką, aby zasilić w ten sposób gospodarkę pieniędzmi.
• Ustanowił programy pożyczek awaryjnych w celu wsparcia najbardziej narażonych banków i instytucji finansowych.

Środki te znacząco zwiększyły płynność, pomagając ustabilizować sytuację na rynkach finansowych, przywrócić zaufanie i ostatecznie wesprzeć ożywienie gospodarcze.

Podsumowanie

Płynność inwestycji na rynkach finansowych oraz płynność finansowa jest ściśle powiązana z poziomem stóp procentowych i polityką banków centralnych. Poprzez dostosowywanie stóp procentowych i zarządzanie podażą pieniądza za pomocą różnych narzędzi, banki centralne wpływają na dostępność i koszt pieniądza w gospodarce. Zrozumienie tej dynamiki ma kluczowe znaczenie dla inwestorów, przedsiębiorstw i decydentów politycznych, aby mogli oni właściwie reagować na zmianę cykli gospodarczych, zarządzać ryzykiem i wykorzystywać możliwości pojawiające się w otoczeniu finansowym.

Płynność jest podstawowym pojęciem zarówno na rynkach finansowych, jak i w działalności gospodarczej. Zapewnia ona możliwość szybkiej zamiany aktywów na gotówkę bez znaczącego wpływu na ich cenę, zapewniając stabilność i elastyczność zarówno inwestorom, jak i przedsiębiorstwom. Chociaż wysoka płynność oferuje szereg korzyści, takich jak łatwość transakcji i niższe koszty, wiąże się również z pewnymi wadami, w tym potencjalnie niższymi zwrotami i podatnością na krótkoterminowe wahania rynku. Zrozumienie roli płynności i skuteczne zarządzanie nią ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia stabilności finansowej i sukcesu.