Stopy procentowe to termin, który często słyszymy, ale czy naprawdę rozumiemy w jaki sposób stopy procentowe wpływają na nasze codzienne życie? W momencie zaciągania kredytu czy w trakcie inwestowania - stopy procentowe odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu naszych decyzji finansowych.
Stopy procentowe w 2023
Stopy procentowe to termin, który często słyszymy, ale czy naprawdę rozumiemy w jaki sposób stopy procentowe wpływają na nasze codzienne życie? W momencie zaciągania kredytu czy w trakcie inwestowania - stopy procentowe odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu naszych decyzji finansowych.
Stopy procentowe - co to znaczy?
Stopy procentowe mają ogromne znaczenie nie tylko dla inwestorów, ale przede wszystkim dla całej gospodarki. Stopy procentowe wyznaczają bowiem cenę samego pieniądza - koszt z jakim związane będzie pożyczenie środków np. od banku. Aby lepiej zrozumieć czym są stopy procentowe należy pamiętać, że w gospodarce pieniądz może być zarówno traktowany jako środek transferu wartości, jak i towar. Posłużmy się przykładem. Firma A zamierza wybudować fabrykę butów, aby w ten sposób zaspokoić popyt generowany przez okolicznych mieszkańców. Jednak firma A nie dysponuje wystarczającymi środkami, aby samodzielnie wybudować wspomnianą fabrykę. Aby zrealizować ten projekt, zarząd firmy uda się do banku po kredyt. Po analizie przedstawionego projektu i ocenie ryzyka, bank udzieli firmie A kredytu, który będzie oprocentowany na odpowiednim poziomie. Firma A będzie mogła wybudować fabrykę i zaspokoić popyt na obuwie ze strony mieszkańców, płacąc przy tym odsetki za pożyczony kapitał.
Wyobraźmy sobie teraz, że firm będących w potrzebie dodatkowych środków pieniężnych jest setki - a może i tysiące. Sytuacja ta ma miejsce w każdej rozwiniętej gospodarce, w której miliony konsumentów kreują popyt na wybrane dobra, a przedsiębiorcy starają się ten popyt zaspokoić, upatrując w tym zysku. W takiej sytuacji nie będziemy rozważać już pojedynczej firmy starającej się o kredyt, lecz setki lub tysiące podmiotów “konkurujących” o finansowanie. Oczywiście, rzeczywistość jest nieco bardziej skomplikowana niż ten uproszczony przykład. Warto jednak zapamiętać, że pieniądz w gospodarce również może być towarem i działają na niego te same prawa popytu i podaży jak w przypadku butów, śrubek czy komputerów osobistych. Stopy procentowe, wyznaczane przez bank centralny państwa, są niczym innym jak kosztem użyczenia pieniędzy. Stopy procentowe wyznaczają więc minimalny poziom odsetek jakie zapłacimy zaciągając kredyt w banku. Stopy procentowe wyznaczają również poziom odsetek jakie bank zapłaci nam, w momencie gdy postanowimy otworzyć lokatę. Ostateczenie, stopy procentowe mają również ogromny wpływ na rynki finansowe i są podstawą do wyznaczania ceny wielu instrumentów finansowych - np. obligacji.
Stopy procentowe wyznaczane są przez bank centralny danego państwa, a konkretniej - przez specjalny organ decyzyjny, którego zadaniem jest monitorowanie warunków gospodarczych w kraju oraz kreowanie polityki monetarnej (polityki pieniężnej), czyli de facto regulowaniem podaży pieniądza w obiegu. W Polsce takim organem jest Rada Polityki Pieniężnej (RPP), w Stanach Zjednoczonych takim ciałem jest Federal Open Market Committee (FOMC), a w przypadku Europejskiego Banku Centralnego - Rada Prezesów.
![RosnÄ
ca krzywa cen produktów spożywczych]()
Obniżka stóp procentowych i jej powody
Jak wspomniano wyżej - stopy procentowe są ustalane przez niezależny bank centralny. Jednak jakie czynniki mogą skłonić bank centralny do obniżki stóp procentowych?
Gdy gospodarka doświadcza spowolnienia lub wkracza w okres recesji, banki centralne często decydują się na obniżkę stóp procentowych, aby w ten sposób obniżyć koszt pieniądza. Wpływa to m.in. na poziom odsetek, jakie otrzymamy od banku w zamian za przechowywanie naszych oszczędności. Obniżka stóp procentowych wpłynie również na koszt kredytu, jaki mogłoby zaciągnąć przedsiębiorstwo. W realiach niskich stóp procentowych, łatwiej jest uzyskać kredyt (gdyż ten jest tańszy, a spłacane odsetki będą mniejsze) oraz mniej opłacalne jest trzymanie pieniędzy na kontach oszczędnościowych. W ten sposób, obniżka stóp procentowych zachęca społeczeństwo do zwiększenia poziomu swoich wydatków (na przykład na dobra konsumpcyjne) i nowych inwestycji.
Innym, ważnym powodem któremu przeciwdziałać ma obniżka stóp procentowych jest spadek inflacji. W ostatnich miesiącach dużo mówiło się o wysokim poziomie inflacji i jej negatywnych skutkach. Jednak niski poziom inflacji - a właściwie deflacja, czyli sytuacja w trakcie której ceny w gospodarce zaczynają spadać - również nie jest pożądany. W okresach niskiej inflacji, wiele konsumentów odkładać będzie w czasie decyzję np. o zakupie nowego samochodu. Zmniejsza to ogólny poziom wydatków, a przez to - dochodów przedsiębiorstw. Niższe dochody przedsiębiorstw mogą prowadzić do zmniejszenia poziomu zatrudnienia, a wyższe bezrobocie tym bardziej skłaniać będzie społeczeństwo do dalszego oszczędzania pieniędzy w obawie o przyszłość. Podobnej sytuacji może zapobiec obniżka stóp procentowych, która zmniejsza koszt pieniądza, ułatwia przedsiębiorstwom dostęp do potrzebnych środków oraz skłania konsumentów do większej konsumpcji.
Oczywiście, w rzeczywistości kreacja polityki monetarnej jest o wiele bardziej skomplikowana niż przykłady, którymi posługujemy się w tym artykule. Bankierzy centralni muszą uważnie śledzić nie tylko zmiany w krajowej gospodarce, ale również sytuację makroekonomiczną na świecie.
Stopy procentowe a inflacja
Wiele banków centralnych przyjęło “bezpieczny” poziom inflacji (zazwyczaj w okolicach poziomu 2% rocznie), dzięki któremu gospodarka rozwija się w sposób harmonijny. Stopy procentowe to jedne z kluczowych narzędzi walki z wysokim poziomem inflacji, ale nie jedyne. Na ogólny poziom inflacji w gospodarce wpływ ma również m.in. globalna sytuacja makroekonomiczna (a zwłaszcza ceny surowców energetycznych takich jak ropa naftowa lub gaz), polityka fiskalna rządu i ewentualne programy socjalne czy sytuacja geopolityczna. O ile niski poziom inflacji (lub deflacja) jest problematyczny i może skłonić bank centralny do działania, tak wysoka inflacja jest dla gospodarki potężnym hamulcem, którego usunięcie powinno być głównym celem zarządu jakiegokolwiek banku centralnego. Inflacja sprawia bowiem, że pieniądz staje się coraz mniej wart, a to nie tylko destabilizuje sytuację gospodarczą w kraju, ale jest również poważnym problemem politycznym.
Stopy procentowe są głównym narzędziem walki z wysokim poziomem inflacji, czego byliśmy świadkami w 2022 roku. Pandemia Covid-19 przez pewien czas sparaliżowała świat, a jednym z jej skutków był wzrost poziomu inflacji. Cały świat doświadczył wzrostu cen i choć rzeczywiste przyczyny tego procesu są bardziej skomplikowane - banki centralne zareagowały na coraz wyższy wzrost cen w gospodarkach. Jednym z nich była amerykańska Rezerwa Federalna, która (zdaniem niektórych ekonomistów - z pewnym opóźnieniem) drastycznie zaczęła podnosić poziom stóp procentowych w 2022 roku.
Podwyżka stóp procentowych i jej powody
Przyjmując, że poziom inflacji pozostaje w zakresie długoterminowego celu banku centralnego - ten nadal może być skory do podwyżek stóp procentowych. Dlaczego? W gospodarce, na efekty niektórych działań często trzeba długo czekać. Podobnie jest z poziomem inflacji i ogólnym wzrostem gospodarczym.
W realiach niskich stóp procentowych, koszt pieniądza będzie niski, a przedsiębiorcy zachęceni niskimi odsetkami od kredytów będą finansować nimi kolejne projekty inwestycyjne. Podobnie konsumenci, zniechęceni niskim oprocentowaniem lokat w banku - skupią się raczej na wydawaniu. Jednak w rzeczywistości istnieje skończona pula “dobrych” projektów inwestycyjnych, a nieprzerwana konsumpcja prędzej czy później doprowadzi do wzrostu cen w gospodarce. Bank centralny, reagując odpowiednio wcześnie może zapobiec inwestycjom, które mają niewielki sens ekonomiczny (lub nie mają go wcale) oraz potencjalnemu wzrostowi inflacji. Podwyżka stóp procentowych doprowadzi do wzrostu kosztu pieniądza, przez co zmniejszy na niego popyt i (przynajmniej w teorii) ustabilizuje sytuację w gospodarce.
Stopy procentowe a rynek nieruchomości
Zmiany stóp procentowych mogą mieć wpływ na wiele kwestii w życiu codziennym każdego z nas, ale istnieje niewiele czynników tak silnie wpływających na rynek nieruchomości jak stopy procentowe. Ich wzrost lub spadek może mieć znaczący wpływ na spłaty kredytów hipotecznych, zwłaszcza w przypadku osób posiadających kredyty hipoteczne o zmiennym oprocentowaniu. Gdy stopy procentowe rosną, miesięczne spłaty tych kredytów hipotecznych także zazwyczaj rosną, wywierając dodatkową presję na budżety domowe osób, które zaciągnęły kredyt hipoteczny.
Wzrost stóp procentowych to także zła wiadomość dla osób, które choć obecnie nie są kredytobiorcami, to jednak planują nimi zostać. W realiach wysokich stóp procentowych mogą one mieć utrudniony dostęp do kredytów hipotecznych. Co więcej, ograniczenie zdolności kredytowej dla osób, które nie uzyskują wystarczająco wysokich dochodów, może wpłynąć na ich zdolność do zakupu nieruchomości. W dłuższej perspektywie może to doprowadzić do spowolnienia na rynku nieruchomości. Jeśli raty kredytów staną się zbyt wysokie, potencjalni nabywcy - zmuszeni do wstrzymania się z zakupem domu lub dużego, dobrze zlokalizowanego mieszkania - mogą zrezygnować z zaciągnięcia kredytu lub zdecydować się na mniej atrakcyjne nieruchomości.
Długoterminowy wzrost stóp procentowych ma również negatywny wpływ na gospodarkę, ponieważ wpływa na poziom konsumpcji oraz inwestycji, a w szerszej perspektywie na ogólną aktywność gospodarczą. Jeśli wiele osób musi spłacać wyższe odsetki od kredytów, ich zdolność do bieżącej konsumpcji w dłuższym terminie zmniejszy się.
Ta publikacja handlowa jest informacyjna i edukacyjna. Nie jest rekomendacją inwestycyjną ani informacją rekomendującą lub sugerującą strategię inwestycyjną. W materiale nie sugerujemy żadnej strategii inwestycyjnej ani nie świadczymy usługi doradztwa inwestycyjnego.
Materiał nie uwzględnia indywidualnej sytuacji finansowej, potrzeb i celów inwestycyjnych klienta. Nie jest też ofertą sprzedaży ani subskrypcji. Nie jest zaproszeniem do nabycia, reklamą ani promocją jakichkolwiek instrumentów finansowych.
Publikację handlową przygotowaliśmy starannie i obiektywnie. Przedstawiamy stan faktyczny znany autorom w chwili tworzenia dokumentu. Nie umieszczamy w nim żadnych elementów oceniających. Informacje i badania oparte na historycznych danych lub wynikach oraz prognozy nie stanowią pewnego wskaźnika na przyszłość.
Nie odpowiadamy za Twoje działania lub zaniechania, zwłaszcza za to, że zdecydujesz się nabyć lub zbyć instrumenty finansowe na podstawie informacji z tej publikacji handlowej. Nie odpowiadamy też za szkody, które mogą wynikać z bezpośredniego czy też pośredniego wykorzystania tych informacji.
Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.
