Dầu thô đạt mức tăng trong tuần lớn nhất kể từ tháng 6

Giá dầu thô đã ghi nhận chuỗi tăng mạnh trong hai ngày qua sau đợt giảm gần đây, được thúc đẩy bởi lo ngại ngày càng gia tăng về nguy cơ gián đoạn nguồn cung từ Nga. Dầu WTI đã tăng gần 4% trong tuần này, ghi nhận một trong những mức tăng mạnh nhất theo ngày trong nhiều tuần.

Nguy cơ leo thang đối với nguồn cung từ Nga

Đà tăng giá được thúc đẩy bởi các mối đe dọa ngày càng lớn đối với xuất khẩu năng lượng của Nga. Nhiều thông tin cho rằng Nga đang xem xét áp đặt lệnh cấm xuất khẩu dầu diesel đối với một số công ty sau hàng loạt vụ tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào các nhà máy lọc dầu của nước này. Các cuộc tấn công mới nhất qua đêm nhằm vào một đường ống dẫn dầu đã khiến giá xăng và dầu diesel trong nước tăng vọt trên sàn hàng hóa Spimex. Điều thú vị là, giới giao dịch cho rằng việc Nga không thể xử lý dầu trong nước có thể dẫn đến việc tăng xuất khẩu dầu thô. Tuy nhiên, khả năng có những hạn chế trực tiếp đối với sản lượng dầu thô cũng không thể loại trừ.

Các quốc gia nhập khẩu dầu Nga chủ chốt

Sau các lệnh trừng phạt của phương Tây, cơ cấu xuất khẩu dầu của Nga đã thay đổi đáng kể. Các nhà nhập khẩu chính hiện nay là:

• Trung Quốc – chiếm 47%-50% xuất khẩu của Nga (hơn 2 triệu thùng/ngày)

• Ấn Độ – chiếm 37%-38% xuất khẩu (khoảng 1,9 triệu thùng/ngày)

• Thổ Nhĩ Kỳ – chiếm 6% xuất khẩu

• Liên minh châu Âu – chiếm 6-7% xuất khẩu (giảm mạnh từ mức 30% trước khi Nga xâm lược Ukraine)

Trung Quốc đã trở thành nhà nhập khẩu dầu lớn nhất của Nga vào năm 2022, vượt qua Ả Rập Saudi. Ấn Độ cũng đã tăng nhập khẩu từ mức gần như bằng 0 hồi đầu năm 2022 lên mức hiện tại, và đang hưởng lợi từ giá ưu đãi, cho phép nước này đóng vai trò tái xuất khẩu nhiên liệu tinh chế sang châu Âu và Mỹ, dù nguồn gốc từ Nga. Hiện tại, Ấn Độ là nhà nhập khẩu dầu thô đường biển lớn nhất của Nga, chiếm khoảng 60% thị phần.

Nga vẫn là một nhân tố lớn trên thị trường dầu mỏ toàn cầu, sản xuất hơn 10 triệu thùng/ngày và chiếm 10-11% nguồn cung toàn cầu. Đồng thời, Nga xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng dầu thô/ngày.

Sự phát triển của “Hạm đội trong bóng tối”

Nga đã xây dựng một “hạm đội ngầm” quy mô lớn gồm hàng trăm tàu chở dầu cũ kỹ nhằm vận chuyển dầu mà không bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây. Hiện đội tàu này chiếm khoảng 17% tổng số tàu chở dầu trên toàn thế giới. Tuổi trung bình của các tàu này khoảng 20 năm, cao hơn nhiều so với mức trung bình 13 năm của đội tàu toàn cầu.

Hạm đội này cho phép Nga né tránh “giới hạn giá” đối với dầu mỏ, trước đây được ấn định ở mức 60 USD/thùng. Tuy nhiên, từ đầu tháng 9, một công thức mới khắt khe hơn đã được áp dụng, đặt giới hạn giá ở mức giá thị trường trừ đi 15%. Điều này đồng nghĩa với việc mức trần hiện tại cho dầu Nga vào khoảng 48 USD. Ngoài việc lách giá, đội tàu này còn giúp che giấu nguồn gốc dầu bằng cách chuyển tải hàng hóa giữa các tàu. Chúng thường sử dụng giấy tờ bảo hiểm giả mạo và bộ định vị GPS để tránh bị phát hiện.

Căng thẳng địa chính trị và phản ứng của NATO

Những tuần gần đây, hoạt động quân sự của Nga gần biên giới NATO gia tăng đáng kể, bao gồm các vụ xâm phạm không phận bằng máy bay không người lái và máy bay quân sự. Đầu tháng 9, hơn 20 máy bay không người lái đã xâm nhập không phận Ba Lan, tiếp đó là một vụ vi phạm tại Romania. Tuần trước, ba chiếc tiêm kích MiG-31 đã bay qua Estonia, trong khi các vụ việc tương tự cũng được ghi nhận tại Na Uy và Đan Mạch.

Đáp lại, NATO đã triển khai Chiến dịch Eastern Sentry, bao gồm các chuyến tuần tra liên tục của tiêm kích, cải thiện hệ thống radar và tăng cường phòng không dọc biên giới phía Đông.

Tổng thống Trump tuyên bố rằng các quốc gia NATO nên “bắn hạ máy bay Nga nếu chúng vi phạm không phận.” Ông cũng kêu gọi các đồng minh châu Âu ngừng ngay lập tức việc mua năng lượng từ Nga, cảnh báo: “Tôi có thể nói rằng họ phải ngừng toàn bộ việc mua năng lượng từ Nga ngay lập tức. Nếu không, tất cả chúng ta đang lãng phí thời gian.” Mặc dù Trump có những phát biểu ủng hộ Ukraine, nhưng chưa có dấu hiệu nào cho thấy ông sẽ dẫn đầu trong việc áp đặt các lệnh trừng phạt mạnh tay hơn với Nga. Dù các hạn chế xuất khẩu đã khiến Nga thiệt hại hàng trăm tỷ USD, nhưng doanh thu vẫn ở mức lớn hơn nhiều. Điều này cho thấy các lệnh trừng phạt hiện tại vẫn chưa thực sự hiệu quả. Tuy nhiên, nếu Mỹ có hành động quyết liệt hơn, điều đó có thể buộc Nga phải nhượng bộ phần nào đối với Ukraine.

Triển vọng thị trường

Dầu thô hiện đang ghi nhận mức tăng giá mạnh nhất kể từ tuần thứ hai của tháng 6. Giá dầu WTI đã tiến sát mốc 65 USD/thùng, mức cao nhất kể từ đầu tháng 9. Mặc dù nguy cơ nguồn cung từ Nga bị gián đoạn chưa thực sự hiện hữu, nhưng căng thẳng tiếp tục có thể khiến giá dầu tăng thêm, hướng tới mốc 67 USD/thùng. Ở chiều ngược lại, các yếu tố cơ bản vẫn cho thấy tình trạng dư cung kéo dài, khiến mức giá trên 70-80 USD/thùng trở nên khó hợp lý. Nếu không có rủi ro địa chính trị, giá dầu có lẽ đã giảm xuống dưới 60 USD/thùng. Kịch bản nhiều khả năng nhất là giá dầu duy trì xu hướng đi ngang trong biên độ 61,50 – 66 USD/thùng.