Kể từ tháng 10, hơn 40 triệu người Mỹ trong tình trạng thiếu an ninh lương thực — điều này có ý nghĩa gì?

Tình trạng đóng cửa chính phủ (government shutdown) hiện đang diễn ra tại Hoa Kỳ — bắt nguồn từ tranh cãi liên quan đến dự luật ngân sách — đã kéo dài và chính thức trở thành đợt đóng cửa lâu nhất trong lịch sử nước Mỹ, vượt qua kỷ lục 35 ngày từng xảy ra dưới thời chính quyền Donald Trump. Tác động kinh tế, tài chính và xã hội của cuộc khủng hoảng này đang lan rộng khắp nền kinh tế Mỹ.

Khủng hoảng mới nhất phát sinh từ việc thiếu ngân sách tài trợ cho chương trình “SNAP” (Supplemental Nutrition Assistance Program) – chương trình trợ cấp thực phẩm cho những người Mỹ không đủ khả năng tự trang trải bữa ăn. Hiện tại, SNAP hỗ trợ khoảng 42 triệu người, tương đương 12% dân số Hoa Kỳ.

Chương trình SNAP đã có thể tiếp tục hoạt động trong một thời gian nhờ vào nguồn quỹ dự trữ, nhưng hiện nay nguồn quỹ này đã cạn kiệt. Hậu quả của việc ngừng cấp ngân sách còn nghiêm trọng hơn nhiều so với việc chỉ đẩy một phần lớn dân số xuống dưới mức sống tối thiểu. Chương trình SNAP đã ăn sâu vào cấu trúc kinh tế và xã hội Hoa Kỳ, và đáng chú ý, đây là một trong những chương trình hiệu quả nhất thuộc loại hình này ở Mỹ cũng như trên toàn thế giới.

• Chi phí của chương trình vào khoảng 100 tỷ USD mỗi năm, nhưng mỗi 1 USD chi ra từ SNAP tạo ra khoảng 1,5 – 1,8 USD hoạt động kinh tế.

• Ngoài ra, mỗi 1 tỷ USD trong chương trình có thể duy trì khoảng 13.500 việc làm.

Việc đình chỉ chương trình sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa tiêu cực khắp nền kinh tế. Những người hưởng trợ cấp đương nhiên là nạn nhân đầu tiên. Tiếp theo là các doanh nghiệp và cửa hàng bán lẻ – những đơn vị bán hàng thông qua SNAP – cũng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Trong đó, đáng chú ý nhất là Walmart và Kroger. Các khoản chi SNAP chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tổng chi tiêu thực phẩm của người Mỹ. Riêng với Walmart, điều này tương đương với mức giảm doanh thu hơn 1,5 tỷ USD mỗi tháng.

Sự sụt giảm mạnh doanh số bán lẻ sẽ dẫn đến cắt giảm việc làm, tạo ra vòng xoáy suy thoái kinh tế tại nhiều cộng đồng địa phương. Hiện tượng này cũng sẽ gây áp lực lên ngân sách của các bang, đặc biệt là những bang nghèo – nơi tình hình kinh tế vốn đã yếu kém – sẽ chịu tác động nặng nề hơn cả. Kể từ khi thị trường bắt đầu phản ứng với khả năng tạm dừng chi trả SNAP, Walmart đã mất hơn 7% giá trị vốn hóa (tương đương hơn 57 tỷ USD) và Kroger cũng chịu mức sụt giảm tương tự.

Biểu đồ cổ phiếu WMT.US (H4)

Nguồn: xStation5

Một cái nhìn kỹ hơn vào các số liệu thống kê và lập trường chính trị của từng bang và đảng phái tại Hoa Kỳ cho thấy một dạng rối loạn mang tính hệ thống trong cấu trúc chính trị Mỹ — và giúp lý giải vì sao tình trạng chính phủ đóng cửa (shutdown) vẫn tiếp diễn, mặc dù hậu quả kinh tế ngày càng rõ rệt và nghiêm trọng. Trước hết, Đảng Cộng hòa (Republican Party) — hiện đang kiểm soát phần lớn các cơ quan trọng yếu của chính phủ Mỹ — chủ trương phản đối hầu hết các hình thức an sinh xã hội. Đối với họ, mỗi ngày mà các khoản trợ cấp và phúc lợi không được chi trả đều được coi là một “thành công”. Điều mà nhiều nhà bình luận (đặc biệt là ngoài nước Mỹ) thường không nhận thấy, là thực tế rằng các chương trình hỗ trợ xã hội nói trên chủ yếu phục vụ cho các bang nghèo, và đa số những bang này lại là bang ủng hộ Đảng Cộng hòa. Ngược lại, các bang bỏ phiếu cho Đảng Dân chủ thường giàu có hơn, ít phụ thuộc vào phúc lợi xã hội hơn, và chính quyền bang của họ có các quỹ dự phòng cùng nhiều sáng kiến riêng để bù đắp phần nào cho việc ngừng chi trả chương trình SNAP.