Một kỷ nguyên mới cho thị trường đồng ❓

Đồng là một trong những kim loại quan trọng nhất trên thế giới. Khoảng 50% lượng đồng tiêu thụ toàn cầu là ở Trung Quốc, chủ yếu trong lĩnh vực xây dựng. Tuy nhiên, toàn bộ ngành công nghiệp điện tử sẽ không thể tồn tại nếu thiếu đồng. Hơn nữa, với sự phát triển hiện nay của trí tuệ nhân tạo và năng lượng xanh, nhu cầu về đồng dự kiến sẽ tăng mạnh hơn nữa và trong tương lai gần các lĩnh vực công nghệ mới này sẽ trở thành động lực chính về nhu cầu tiêu thụ đồng toàn cầu. Vì vậy, việc cựu Tổng thống Donald Trump áp thuế nhập khẩu 50% đối với đồng vào Mỹ được xem là bước ngoặt quan trọng đối với thị trường toàn cầu của loại kim loại chiến lược này. Mặc dù thoạt đầu quyết định này có vẻ khó hiểu, nhưng mục tiêu là nhằm phục hồi ngành công nghiệp đồng trong nước và đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng cho các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế.

Tại sao Donald Trump muốn áp thuế 50% với đồng?

Chiến lược an ninh quốc gia

Động lực chính cho việc áp thuế đối với đồng là nhằm hồi sinh ngành công nghiệp đồng của Mỹ và đảm bảo an ninh nguồn cung đối với loại nguyên vật liệu thiết yếu này. Đồng là một trong những kim loại quan trọng nhất thế giới, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, từ cáp điện và ống dẫn, cho đến xe điện và hệ thống năng lượng.

Các quan chức chính phủ Mỹ cho rằng tình trạng bán phá giá và sản xuất dư thừa trên thị trường toàn cầu đã làm suy yếu sản xuất đồng trong nước, khiến Mỹ phụ thuộc vào các nguồn cung từ nước ngoài, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp quan trọng như quốc phòng. Mặc dù Mỹ sở hữu nhiều mỏ đồng lớn, sản lượng năm 2024 chỉ đạt khoảng 1,1 triệu tấn, trong khi lượng đồng được tinh luyện thấp hơn, ở mức 890.000 tấn. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ đồng tinh luyện tại Mỹ đạt 1,6 triệu tấn, đồng nghĩa với việc Mỹ phải nhập khẩu để bù đắp phần thiếu hụt.

Các quốc gia sản xuất đồng lớn nhất thế giới hiện nay bao gồm Chile, Peru, Congo và Trung Quốc. Hoa Kỳ chỉ đứng thứ năm về sản lượng đồng toàn cầu. Nguồn: USGS, XTB.

Chile là nhà cung cấp đồng lớn nhất cho Mỹ, nhưng Canada, Peru và Mexico cũng là những đối tác quan trọng. Nguồn: Bloomberg Finance Lp

Sự sụt giảm mạnh về năng lực sản xuất trong nước tại Mỹ

Việc tiếp cận nguồn đồng giá rẻ từ Nam Mỹ, châu Phi hoặc Trung Quốc đã khiến sản xuất đồng tại Mỹ kém hiệu quả hơn về mặt kinh tế. Kết quả là năng lực chế biến đồng của Mỹ đã suy giảm đáng kể trong những năm qua. Như sắc lệnh hành pháp tháng 2 của ông Trump đã nêu rõ, Mỹ “có trữ lượng đồng phong phú, nhưng năng lực luyện kim và tinh luyện lại tụt hậu xa so với các đối thủ toàn cầu.” Trong cuối những năm 1990, Mỹ còn nhiều cơ sở luyện đồng đang hoạt động, nhưng đến nay chỉ còn hai cơ sở: một ở Arizona và một ở Utah. Trong khi đó, Trung Quốc liên tục mở rộng công suất và hiện nay là quốc gia dẫn đầu thế giới về sản lượng tinh luyện, với 12 triệu tấn mỗi năm. Chỉ có hai quốc gia khác vượt ngưỡng 1 triệu tấn trong năm 2024 là Chile (1,9 triệu tấn) và Nhật Bản (1,6 triệu tấn). Trữ lượng đồng sẵn sàng khai thác ở Mỹ hiện được ước tính khoảng 47 triệu tấn, không phải là lớn nhất thế giới, nhưng vẫn cao hơn Trung Quốc (41 triệu tấn).

Tại sao lại có sự chênh lệch giá giữa LME và COMEX?

Việc công bố áp thuế đã gây ra một đợt tăng chưa từng có trong chênh lệch giá giữa sàn giao dịch COMEX của Mỹ và sàn LME ở London. Chênh lệch giá này đã tăng từ khoảng 300 USD/tấn vào đầu năm 2025 lên hơn 2.500 USD/tấn sau khi Mỹ thông báo áp thuế 50% lên đồng nhập khẩu. Đáng chú ý, mức tăng giá trong một ngày trên sàn COMEX là lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua.

Chênh lệch giữa giá đồng trên COMEX và LME đã tăng vọt lên mức cực kỳ cao: 2.500 USD mỗi tấn. Điều này có thể báo hiệu một sự phân kỳ tạm thời và khả năng cao sẽ thu hẹp trở lại trong tương lai. Cũng cần lưu ý rằng sự chênh lệch này không chỉ do giá trên COMEX tăng mạnh, mà còn do giá trên LME giảm. Nguồn: Bloomberg Finance LP

Mức tăng giá hai con số trên sàn COMEX trong phiên giao dịch ngày 8/7 là lớn nhất kể từ năm 1990. Nguồn: Bloomberg Finance LP

Giá đồng trên COMEX đã tăng hơn 70% trong vòng một năm qua, trong khi giá trên LME gần như đi ngang. Mức chênh lệch lớn nhất xuất hiện vào tháng 1 và chỉ tạm thời giảm trong tháng 4, khi ông Trump thông báo tạm hoãn áp thuế. Nguồn: Bloomberg Finance LP

Lý do giá đồng trên sàn LME giảm

Giá đồng trên Sở giao dịch kim loại London (LME) giảm vì một số lý do chính sau:

1. Chuyển hướng nguồn cung sang Mỹ

Thông báo áp thuế đã dẫn đến làn sóng chuyển hướng khối lượng lớn đồng sang các cảng của Mỹ trước khi thuế có hiệu lực. Theo ước tính của Mercuria Energy Group, vào cuối tháng 3, có khoảng 500.000 tấn đồng đang trên đường tới Mỹ, so với mức trung bình hàng tháng khoảng 70.000 tấn. Điều này làm giảm nguồn cung tại các sàn giao dịch khác, khiến thị trường giao ngay tăng mạnh trong thời gian gần đây.

2. Kết thúc hoạt động kinh doanh chênh lệch giá

Như nhà phân tích Michael Wu từ Shanghai Metals Market cho biết:“Hiện có rất ít người mua ở châu Á sẵn sàng vận chuyển đồng sang Mỹ, do thời gian còn lại trước khi thuế có hiệu lực là quá ngắn.” Điều này chấm dứt chu kỳ kinh doanh chênh lệc giá kéo dài nhiều năm, vốn đã rút kim loại khỏi các thị trường toàn cầu.

3. Giải phóng nguồn cung ra ngoài thị trường Mỹ

Để việc xuất khẩu sang Mỹ vẫn có lợi nhuận, giá đồng tại Mỹ hiện phải cao hơn giá thế giới hơn 50%, dẫn đến mức tăng rất mạnh trên sàn COMEX. Tuy nhiên, giá toàn cầu không tăng tương ứng và trong trung hạn, Mỹ có thể đạt được mục tiêu tự chủ nguồn cung nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn. Các quốc gia như Peru, Chile và Congo sẽ cần tìm thị trường tiêu thụ khác cho quặng đồng. Điều tương tự cũng xảy ra với đồng tinh luyện, đặc biệt từ Trung Quốc.

Triển vọng giá đồng

Các nhà phân tích của Goldman Sachs dự báo rằng mức chênh lệch giá giữa COMEX và LME có thể đạt từ 25–35% so với giá LME, tương đương 2.300–3.300 USD mỗi tấn, so với dự báo trước đó là 15–20%. Đồng thời, họ dự đoán giá đồng trên LME sẽ đạt đỉnh khoảng 10.050 USD mỗi tấn vào tháng 8/2025. Trong khi đó, Citi cho rằng giá trên LME có thể giảm xuống dưới 9.000 USD mỗi tấn, cụ thể là khoảng 8.800 USD, do thị trường Mỹ — vốn là nước tiêu thụ lớn — sẽ không có thêm nhu cầu mua vào, vì tồn kho lớn đã được tích lũy trong những tháng gần đây.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ hình thức cụ thể của các mức thuế đồng mà Mỹ sẽ áp dụng. Liệu thuế sẽ áp dụng cho cả quặng và sản phẩm tinh luyện, hay chỉ áp dụng với sản phẩm hoàn chỉnh? Nếu thuế được giới hạn, điều này có thể dẫn đến thu hẹp chênh lệch giữa giá COMEX và LME, chủ yếu do giá tại thị trường Mỹ giảm.

Tác động đối với các công ty khai thác đồng

KGHM – Giữa lợi ích và thách thức

Đối với tập đoàn khai khoáng KGHM của Ba Lan, tình hình hiện tại có hai mặt trái chiều. Một mặt, công ty có thể hưởng lợi từ việc giá đồng toàn cầu tăng và nguồn cung bị chuyển hướng khỏi thị trường Mỹ sang các thị trường khác. Hiện tại, cổ phiếu KGHM đã tăng khoảng 5% kể từ khi ông Trump nhậm chức và tăng đến 30% kể từ mức đáy tháng 4. Tuy nhiên, cổ phiếu vẫn thấp hơn nhiều so với đỉnh ngắn hạn năm 2024 và mức đỉnh lịch sử năm 2021 (trên 200 PLN/cổ phiếu).

KGHM – nhà sản xuất đồng lớn thứ 8 thế giới với sản lượng 730.000 tấn năm 2024 – có thể hưởng lợi từ:

• Khả năng giá đồng toàn cầu tăng nếu ảnh hưởng của thuế quan từ Mỹ là hạn chế

• Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ 5 của KGHM, nhưng công ty vẫn dẫn đầu thị trường châu Âu, nên có thể chuyển hướng sang thị trường châu Á

• KGHM có mặt tại Mỹ thông qua hai mỏ: Robinson ở Nevada và Carlota ở Arizona – và giá cao tại thị trường nội địa Mỹ có thể có lợi cho doanh thu

• Tình hình hiện tại có thể tạo áp lực giảm thuế đồng tại Ba Lan, giúp cải thiện biên lợi nhuận cho doanh nghiệp

Mặc dù KGHM có hiện diện trực tiếp tại thị trường Mỹ, nhưng Hoa Kỳ không phải là thị trường trọng yếu đối với kết quả tài chính của công ty. Nguồn: Bloomberg Finance LP

Ngay cả khi giá đồng trên LME chỉ tăng nhẹ, giá cổ phiếu KGHM vẫn diễn biến kém hơn, một phần do đồng złoty Ba Lan quá mạnh. Nguồn: xStation5

Các nhà sản xuất Mỹ – Những bên hưởng lợi chính

Freeport-McMoRan là một trong những công ty được hưởng lợi lớn nhất từ chính sách thuế quan. Doanh nghiệp này chiếm khoảng 70% sản lượng đồng tinh luyện của Mỹ, và có thể thu về lợi nhuận thêm khoảng 800 triệu USD mỗi năm, với mức chênh lệch giá 13%. Cổ phiếu Freeport-McMoRan đã tăng 2,5% sau khi thuế được công bố.

Southern Copper Corporation cũng có thể hưởng lợi từ hoạt động tại thị trường Mỹ, dù công ty này đối mặt với khó khăn trong xuất khẩu từ Mexico và Peru. Tuy nhiên, giá cổ phiếu Southern Copper đã giảm gần 1,5% trong ngày công bố thuế quan.

Các tập đoàn toàn cầu – Triển vọng trái chiều

Đối với các ông lớn toàn cầu như BHP, Codelco và Glencore, tình hình trở nên phức tạp hơn. Mặc dù họ có thể hưởng lợi từ việc giá đồng toàn cầu tăng, nhưng đồng thời lại mất quyền tiếp cận thị trường Mỹ – một thị trường hấp dẫn và lợi nhuận cao. Codelco, nhà xuất khẩu đồng lớn nhất vào Mỹ, đã bày tỏ lo ngại về việc áp thuế. Tuy nhiên, Codelco là doanh nghiệp quốc doanh của Chile và không niêm yết trên sàn chứng khoán. Cổ phiếu của BHP và Glencore đã giảm giá sau khi thông tin về thuế được công bố.

Cổ phiếu Freeport-McMoRan gần đây đã thể hiện tốt hơn rõ rệt so với cổ phiếu KGHM hoặc BHP. Nguồn: xStation5

Triển vọng dài hạn của thị trường đồng

Theo Nhóm Nghiên cứu Đồng Quốc tế (ICSG), thâm hụt đồng toàn cầu dự kiến sẽ đạt 289.000 tấn vào năm 2025, cao hơn gấp đôi so với 138.000 tấn vào năm 2024. Nhu cầu đồng toàn cầu được dự báo sẽ tăng hơn 40% vào năm 2040, điều này sẽ đòi hỏi: Triển khai khoảng 80 mỏ mới, các khoản đầu tư lên tới 250 tỷ USD trước năm 2030. Động lực chính của thị trường đồng sẽ là ngành công nghệ mới, bao gồm xe điện, hệ thống lưu trữ năng lượng, lưới điện thông minh và các ứng dụng năng lượng tái tạo. Tăng trưởng nhu cầu mạnh mẽ trong khi nguồn cung bị giới hạn có thể khiến giá đồng trong dài hạn cao hơn đáng kể so với hiện tại.

Kết luận – Cơ hội hay rủi ro?

Đối với các công ty đồng, thuế quan đối với đồng vừa là cơ hội vừa là thách thức. Hành động của Donald Trump cho thấy đồng có thể trở thành một kim loại quan trọng và chiến lược trong tương lai gần. Việc giá đồng trên sàn COMEX của Mỹ tăng mạnh phản ánh triển vọng dài hạn tích cực của thị trường đồng toàn cầu nếu nguồn cung không tăng trong thời gian tới. Tuy nhiên, sự bất định lớn liên quan đến thuế quan sẽ khiến các công ty toàn cầu do dự trong việc đầu tư.

XTB Poland, HQ