Trump áp thuế 30% đối với EU: Chiến thuật đàm phán hay thách thức nghiêm trọng?

Tác động đối với xuất khẩu của Liên minh châu Âu (EU)

Thông báo từ chính quyền Tổng thống Donald Trump về việc áp thuế 30% đối với hàng nhập khẩu từ EU, có hiệu lực từ ngày 1/8, đặt ra mối đe dọa đáng kể đối với hoạt động xuất khẩu của khối này. Mỹ hiện là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU, chiếm khoảng 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu ngoài khối. Trong năm 2024, EU đã xuất khẩu hàng hóa trị giá 531,6 tỷ euro sang Mỹ, tương đương gần 3% GDP toàn EU. Mặc dù con số này có vẻ không lớn, nhưng lại là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng GDP.

Việc tăng thuế suất từ mức 10% hiện tại lên 30% sẽ khiến giá hàng hóa châu Âu tại Mỹ tăng mạnh, qua đó có thể dẫn đến sụt giảm đáng kể về khối lượng nhập khẩu. Các ngành chịu ảnh hưởng nặng nhất gồm: dược phẩm (hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ), ô tô (khoảng 10%), máy móc công nghiệp (hơn 6%), máy móc điện (6%) và máy móc chuyên dụng (5%).

Biểu đồ đính kèm cho thấy vai trò của các đối tác thương mại lớn đối với Mỹ. Khu vực đồng euro chiếm tỷ trọng nhập khẩu vào Mỹ lớn nhất, chỉ thấp hơn một chút so với toàn EU – bao gồm thêm các nước như Ba Lan, CH Séc và các nước Scandinavia. Nguồn: Bloomberg Finance LP, XTB

Tác động đối với GDP của EU

Phân tích kinh tế cho thấy tác động của mức thuế mới lên GDP của EU là đáng kể, dù vẫn ở mức có thể kiểm soát. Theo ước tính của Bloomberg Economics, mức thuế hiện tại 10% đã khiến GDP của Eurozone giảm khoảng 0,3%. Nếu áp thuế 30%, tác động này có thể tăng gấp đôi. Goldman Sachs ước tính rằng nếu duy trì thuế 30% trong thời gian dài, GDP của Eurozone có thể giảm tổng cộng 1,2% vào cuối năm 2026.

Nhiều tổ chức nghiên cứu khác cũng đưa ra dự báo tương tự. Viện Bruegel ước tính GDP của EU giảm 0,3% nếu không đạt được thỏa thuận, trong khi Nghị viện châu Âu cảnh báo mức sụt giảm từ 0,2% đến 0,8% tùy theo phản ứng trả đũa của EU. Cần lưu ý rằng tác động từ thuế quan tuy nghiêm trọng nhưng vẫn thấp hơn so với các cuộc khủng hoảng trước đây như COVID-19 hay khủng hoảng năng lượng. Tuy nhiên, tác động của thuế có thể kéo dài trong nhiều năm.

Thuế quan của Trump sẽ gây thiệt hại cho kinh tế EU, nhưng mức độ hiện tại vẫn thấp hơn các khủng hoảng trước. Tuy vậy, mức thuế 30% mới có thể khiến thiệt hại gấp đôi so với hiện nay. Nguồn: Bloomberg Finance LP, XTB

Những nền kinh tế dễ bị tổn thương nhất

Đức – nền kinh tế lớn nhất EU – đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi các mức thuế của Mỹ. Mỹ chiếm 10% kim ngạch xuất khẩu của Đức (157,9 tỷ USD năm 2023), tương đương 3,7% GDP. Ngành ô tô – xương sống của kinh tế Đức – xuất khẩu 13% sản lượng sang Mỹ. Xuất khẩu ô tô từ Đức sang Mỹ đã giảm 13% trong tháng 4 và 25% trong tháng 5/2025. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Mỹ đã áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu, nghĩa là thuế trung bình hiện tại đối với hàng hóa EU còn cao hơn mức 10%.

Xuất khẩu ròng từ Liên minh Châu Âu (EU) sang Hoa Kỳ trong những năm gần đây cho thấy: máy móc và phương tiện giao thông, tiếp theo là hóa chất và dược phẩm, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, EU là bên nhập siêu nguyên vật liệu thô từ Hoa Kỳ. Nguồn: Bloomberg Finance LP, XTB

Ireland cũng rất dễ bị tổn thương, khi hơn 53,7% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của nước này hướng sang Mỹ. Ngành dược phẩm – chiếm 55% xuất khẩu và đóng góp đến 18% GDP Ireland – đang bị đặt trong tình trạng rủi ro cao. Hiện tại, dược phẩm chỉ chịu mức thuế thấp hơn, nhưng Trump đã đe dọa áp mức thuế lên đến 200% với sản phẩm dược trong vòng 12–24 tháng tới.

Ngay trước khi mức thuế mới có hiệu lực, đã có sự gia tăng rõ rệt trong khối lượng hàng hóa EU nhập vào Mỹ. Câu hỏi đặt ra là liệu có một đợt “gom hàng” cuối cùng trước ngày 1/8 hay không? Nguồn: Bloomberg Finance LP, XTB

Đây có phải là chiến thuật đàm phán?

Phản ứng của thị trường tài chính cho thấy giới đầu tư phần lớn coi mức thuế 30% chỉ là một chiến thuật đàm phán của Trump. Đồng euro chỉ giảm nhẹ đầu phiên, và EURUSD đã dần phục hồi kể từ đầu tháng 7. Các nhà phân tích tại Oxford Economics gọi các động thái gần đây của Trump là “sân khấu thuế quan”.

Tuy nhiên, chính lời Trump trong thư gửi EU càng khẳng định điều này: “Nếu các bạn sẵn sàng mở cửa thị trường và dỡ bỏ hàng rào thuế, chúng tôi sẽ xem xét điều chỉnh mức thuế.” Ngoài ra, lập trường của chính quyền Trump cũng liên tục thay đổi – tháng 5 đe dọa thuế 50%, tháng 4 nhắc đến mức 20%, còn gần đây là giữ ở 10%.

EU tránh leo thang căng thẳng

EU kiên quyết tránh leo thang xung đột. Chủ tịch Ủy ban châu Âu – bà Ursula von der Leyen – thông báo gia hạn thời gian đình chỉ các biện pháp trả đũa đến ngày 1/8 để tiếp tục đàm phán. “Chúng tôi luôn rõ ràng rằng mình ưu tiên một giải pháp thương lượng,” bà nói.

Tuy nhiên, EU cũng đang chuẩn bị cho tình huống xấu. Brussels đã lên kế hoạch áp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ trị giá khoảng 21 tỷ euro và đang chuẩn bị thêm một danh sách thứ hai trị giá 72 tỷ euro. Ngoài ra, EU còn có thể kích hoạt Cơ chế chống ép buộc (ACI) – công cụ thương mại mạnh nhất của khối, cho phép: Áp đặt thuế quan và hạn chế thương mại, Cấm tiếp cận các gói thầu công của EU trị giá hơn 2.000 tỷ USD/năm, Hạn chế thương mại dịch vụ và áp kiểm soát xuất khẩu. Cơ chế này được giới quan sát gọi là “bazooka thương mại” của EU vì mức độ ảnh hưởng cực lớn với các đối tác bị áp dụng.

Đa dạng hóa đối tác thương mại

Để giảm rủi ro từ Mỹ, EU đang đẩy mạnh đa dạng hóa đối tác thương mại. Bà Von der Leyen đã công bố hoàn tất Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện (CEPA) với Indonesia và đang tiếp tục đàm phán với Ấn Độ – kỳ vọng kết thúc trong năm nay.

EU cũng đang siết chặt hợp tác với các nước khác bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế Mỹ, như Canada và Nhật Bản – mở ra khả năng hành động phối hợp nhằm đối phó Mỹ.

Kết luận

• Thuế 30% đe dọa nghiêm trọng đến xuất khẩu và tăng trưởng của EU, nhưng hiện tại thị trường vẫn coi đây là đòn bẩy đàm phán.

• Tác động GDP EU ước tính giảm 0,3%–1,2% tùy theo kịch bản – đáng kể nhưng không khủng hoảng.

• EU áp dụng chiến lược "kép": vừa đàm phán, vừa chuẩn bị trả đũa và tìm kiếm đối tác mới.

• Đức và Ireland là hai nền kinh tế dễ bị tổn thương nhất.

• Thị trường vẫn thận trọng, nhưng không hoảng loạn. Nhiều nhà đầu tư cho rằng dù có ký thỏa thuận với Mỹ, rủi ro vẫn chưa biến mất – như bài học từ Canada và Mexico với hiệp định USMCA.

Cặp tiền EURUSD mở cửa đầu tuần với mức giảm, nhưng hiện tại đã quay trở lại gần mức đóng cửa của ngày thứ Sáu. Mức biến động hiện tại cho thấy các nhà đầu tư không coi đây là mối đe dọa thực sự vào thời điểm này. Có vẻ như, ít nhất là hiện tại, cặp tiền này đang chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khác, chẳng hạn như những thay đổi trong chính sách tiền tệ hoặc thậm chí là một cuộc tấn công tiềm tàng nhằm vào Cục Dự trữ Liên bang (Fed), điều có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào. Nguồn: xStation5